Tanrı, Moşe'ye Menora'daki "daimi kandili" besleyecek saf zeytinyağını Bene-Yisrael'den almasını söyler. Aaron bu aleviher gün, yakacak ve kandil "akşamdan sabaha" yanacaktır...

Peraşa Özeti (Şemot27:20-30:10)

[www.chabad.org]

Tanrı, Moşe’ye Menora’daki “daimikandili” besleyecek safzeytinyağını Bene-Yisrael’den almasını söyler. Aaron bu aleviher gün, yakacak ve kandil “akşamdan sabaha” yanacaktır.

Koenler tarafından Mişkan’da hizmet ederken giyilmesi gereken giysiler tarif edilir:Tüm Koenler: 1) Ketonet – ketendenuzun bir entari; 2) Mihnasayim –keten don; 3) Mitsnefet ya da migbaat – keten bir sarık; ve 4) Avnet – bele sarılan uzun bir kuşak giyerdi.

 “KoenGadol – Baş Koen” buna ek olarak şunları giyerdi: 5) Efod – mavi, erguvani ve kırmızıya boyanmış yün, keten ve altın ipliklerledokunmuş, önlüğe benzer bir giysi; 6) Hoşen –üzerinde Yisrael’in on iki kabilesinin isimlerinin yazılı olduğuon iki değerli taş bulunan bir göğüslük; 7) Meil – eteğinde altın çanlar ve dekoratif narlar bulunan mavi yünden bir üstlük; 8) Tsits – alında taşınan ve “Tanrı için Kutsal” yazısını taşıyan altınbir levha.

Tetsave peraşası ayrıca Aaron ile dört oğlu Nadav, Aviu, Elazar ve İtamar’ın, yedi günlük Koenlik’e atanmatörenlerini ve tütsünün (Ketoret) yakıldığı Altın Mizbeah’ı yapma konusundaki ayrıntılı talimatları da içerir.

Bu hafta ayrıca, Adar ve Nisan aylarında okuduğumuz dört özel peraşanın ikincisi olan Paraşat Zahor’u okuyoruz. Zahor sözcüğü “Hatırla!” anlamına gelir. Tora şöyle der: “Amalek’in, Mısır’dan çıkışınız sırasında yolda sana yaptığını hatırla!” (Devarim 25:17). Paraşat Zahor her zaman Purim’den önceki hafta okunur; çünkü Purim’de, Amalek’in soyundan gelen en tehlikeli kişi olan Aman’dan kurtuluşumuzu kutlarız.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası 5761 – Tetsave]

[Dvar Torah / Rabi Label Lam – www.torah.org]

Işık ve Kıyafet Üzerine

Peraşamızın büyük bölümü, Mişkan ve Bet-Amikdaş’takiişlerden sorumlu olan Koenler’in kıyafetlerine ayrılmıştır. Ancak peraşadageçen ilk konu Menora için kullanılacak saf zeytinyağıdır. İkisi arasında negibi bir bağlantı mevcuttur?

Menora’nınihtişamlı ışıklarına yakıt olan yağın üretiminde, her zeytinden çıkan ilk damlakullanılırdı. Belki de kıyafet konusunda aradığımız bağlantıya burada bir ipucubulabiliriz. Zeytinin özünden çıkan tek bir damlanın, saf ve kutsal ışığınyakılmasında kullanılması, bizim nasıl giyinmemiz gerektiğine dair bir dersiçeriyor olabilir.

“Giyinme”nintam olarak ne olduğunu anlayabilmek için “tekstil endüstrisi”nin başlangıçnoktasına göz atmakta fayda vardır. Acaba bir incir yaprağı Adam ve Hava içinneden yeterli olamamıştı? Tanrı onlara daha geniş kapsamlı örtünme sağlamagereğini neden hissetmişti?

İnsanruhunun orijinal ve ideal giysisi insan vücududur. Başlangıçta Adam ve Hava,insanlığın kalbine işlenmiş olan İlahi Işık’ı yeterli düzeyde hem saklama hemde açığa çıkarma konusundaki bu orijinal kıyafete mükemmel bir şekildeuygundular. Bu şekilde dışarıda kalan ışık, onları ayırt edici bir kıyafet gibiçevreliyordu. Ancak ilk günah sonucunda, üzerlerindeki İlahi Işık’ta meydanagelen belirgin azalma sebebiyle, görüntüleri daha “normal” bir hal aldı. Budurumda sadece deriden oluşan kıyafet, kolayca bir hayvan şekli ilebağdaştırılabilirdi. Zira kaslar ve üreme organları sadece insanlara özel değildir.Ve dolayısıyla bunların, özellikle saf olmayan bakışlarca “görünür durumda”olmaları, hayvansal içgüdüler için bir davetiye olacak, bu da “asil ruh”kavramında büyük bir kayıp anlamına gelecekti.

Adamve Hava bu açıdan hemen savunma ağırlıklı bir yaklaşıma girdiler ve vücutlarınınözel bölgelerini, bu dürtüleri uyandırmamaları için örttüler. Fakat Tanrı,Yaratılış’ın başrol oyuncusu olan insanın, tarih boyunca ürkekçe örtünerek, buşekilde günahını ve zaafını gözler önüne sermesinin pek de uygun olmadığınıgördü. Bu açıdan, insanı, kaybettiği itibarına tekrar kavuşturmak için, insanınyapraktan oluşan bu ilk icadının daha gelişmiş bir sürümünü piyasaya sürdü veonlara uygun deri kıyafetler verdi. Bu şekilde ilk başta “Or (Alef+Vav+Reş) – Işık”tan oluşan kıyafetin yerini “Or (Ayin+Vav+Reş) – Deri” elbiseler aldı.

Karşımızdatamamen giyinmiş bir kişi tahayyül edersek, örtülü olmayan iki yer görürüz:Eller ve yüz. Yüz insanın düşüncesini yansıtan, el de insanın yaratıcılığınıfaaliyete dönüştüren organ olduğundan, bunlar insana en özgü ve Tanrısalbölgelerdir. Dolayısıyla doğru giyim, insanın orijinal kutsiyetini ve insanaözgülüğünü en çok yansıtan bölgeleri açıkta bırakarak vurgulayan giyimdir.

Mükemmelbir kitap yazdığınızı ya da harika bir işe sahip olduğunuzu düşünün. Kitabınızaen uygun kapağı yapmanız ya da işinizi tanıtacak zarif bir logo veya websayfası düzenlemeniz oldukça mantıklıdır. Yaratıcı bir danışman bunlarıgerçekleştirmeden önce elbette kitabınızın ya da işinizin içeriğini iyiceanlamalıdır. Bunu yaptıktan sonra da, hem birazını açığa çıkaran hem de büyükbölümünü gizleyen akıllıca bir sonuçla ortaya çıkacak ve bu şekilde, sizinulaşmak istediğiniz kitlenin, gördükleri bu kapak ya da logodan etkilenerek,içerik, mesaj, ürün hakkında daha geniş bilgi almaya istek duymasınısağlayacaktır. Amaç budur.

Budanışman mesajı değiştirmeyecek, saptırmayacak, aşırı gizlemeyecek ya da aşırıvurgulamayacaktır. Zira her ne kadar bunu yaptığı takdirde dış kitleetkilenecekse de, bir sonraki adımda ortaya çıkacak olan güvensizlik, dışkitlenin sizin istediğiniz mesajı almaya yanaşmamasına yol açacaktır.

Duvna’lıMagid, herhangi bir konuyu açıklamak için benzetme yoluna gitmesiyle tanınırdı.Bir keresinde kendisine neden bu yolu tercih ettiği sorulmuştu. Magid’in cevabıaynı şekilde oldu – benzetme yoluyla: “‘Gerçek’çırılçıplak bir vaziyette yolda yürüyordu. Kimse onun mevcudiyetinde kendinirahat hissedemiyordu. Daha sonra arkadaşı ‘Benzetme’ geldi ve ona uygun birkıyafet olarak, insanların ‘Gerçek’in yanında rahatlamalarını sağladı”.

Koen Gadol’un kıyafetinin de her şeyinbüyük ve asıl Yaratıcısı tarafından tarif edilen biçimiyle üretilmesi kadaruygun bir şey olamaz. Zira müşterinin iç güzelliğini ve kişisel özünü O’ndandaha iyi kim anlayabilir? İşte tam da bu sebepten dolayı kıyafet konusunageçmeden önce Menora için kullanılan yağ ile ilgili kısa bir özet gereklidir.Zira Menora’nın çekici ışığı, zeytinin içinde gizli en özel yağ damlalarısayesinde elde edilir. Benzer şekilde kıyafetler de insanın kalbininderinliklerindeki Tanrısallığın vurgulanmasını amaçlamalıdır.

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Vayomer Şemuel(ŞemuelI 15:1-34)

Aftara’nınKonusu: Yisrael’in yargıçları olan Şofetim’insonuncusu olan Şemuel, Yisrael’in ilk kralı olarak Şaul’u tayin eder. Yisraelmilleti Erets-Yisrael’e girerken 3 emir almıştı: 1) Kendinize bir kral tayin etmeli,2)  Amalek halkını imha etmeli ve 3)Tanrı için bir Bet-Amikdaş inşa etmeliydiler.

PeygamberŞemuel Kral Şaul’a Amalek halkını silmeyi, bütün adamlarını, kadınlarını,çocuklarını ve hatta bütün hayvanlarını yok etmeyi emreder. Neden hayvanlar?Çünkü Midraş’a göre Amalek halkı büyücülüğü biliyor ve tehlikeden kaçınmakiçin, kendilerini “hayvan görünümüne sokabiliyorlardı”. Şaul Amalek halkınasaldırmak üzere iken, o bölgede yaşayan Kenileri, canlarını kurtarmak içinuyarır. Keniler, yarı-göçebe maden işçilerinden oluşmuş bir kabile idi.Moşe’nin kayınpederi Yitro’nın soyundandı (Keni, Yitro’nun isimlerinden biridir.Beşalah Aftarası’nda okuduğumuz üzere düşman kumandanı Sisera’yı öldüren Yaelde Keni ailesine mensuptu). Şaul Amalek halkının çoğunu öldürürken, kuşkularıvardır ve görevini tam olarak yerine getirmemeye karar verir. Amalek’e ait birçokhayvanı öldürmeyi ihmal eder. Ve daha da kötüsü, Amalek halkının Kralı olanAgag’ı hayatta bırakır! Bu Şaul’un en büyük hatası olur. O gece Tanrı, Şemuel’inkarşısına “bir görüntüyle” çıkar ve Şaul’u tahttan indirmesini söyler. Ondansonra, Şemuel uyuyamaz. Ertesi sabah Şemuel Şaul’a görevini neden tam olarakbitirmediğini sorar. Şaul suçu askerlerine atmaya çalışır. Ama Şemuel onunaklını başına getirir ve bir kral olarak görevini tamamladığından emin olmasıgerektiğini söyler. Şemuel uzaklaşmak için arkasını döndüğü zaman, Şaul Şemuel’ingitmesini engellemek için cübbesine yapışır ve cübbenin köşesi yırtılır. Budurum, krallığın Şaul’un soyundan yırtılıp atıldığını simgeleyecektir. Aftara, Şemuel’inAmalek kralı Agag’ı öldürmesiyle sona erer.

Yerve Zaman: Bu olaylar 2890 yıl önce Gilgal’dameydana gelmiştir.

Aftara’nınParaşat Zahor ile bağlantısı: Bu hafta,Purim öncesinde, Aman’ın atası olan Amalek’in Mısır çıkışında Yisrael’e yaptığıkalleş saldırıyı hatırlamayı emreden Şabat Zahor’u okuyoruz.  Aftara da Şaul’un Amalek’le olan savaşını ve Amalekkralı Agag’ın hemen öldürülmemesini anlatmaktadır. Agag bu boşlukla soyunudevam ettirmiştir ve Aman da bu soya mensuptur.

PeygamberŞemuel Hakkında Bilgiler:

-İsminin anlamı “Tanrı duydu”şeklindedir. Bu da, onun doğumundan önce çocuksuz olan annesi Hanna’nındualarının Tanrı tarafından kabul edildiğini ima eder.

-Efrayim kabilesi topraklarındabulunan Ramat-Tsofim tepesinde doğmuştu ve Levi kabilesine mensuptu; Korah’ınsoyundan geliyordu. Mişkan’da Koen Gadol Eli’nin eğitimiyle yetişti.

-M.Ö. 1070-970 yılları arasındapeygamberlik yaptı. Şofetim’in (Yargıçlar) 16.sı ve sonuncusuydu. 120 seneyikapsayan, “Şemuel” adlı kendi kitabını yazdı. Şemuel enerjik ve istikrarlıbiriydi.

-Kendisi “gönülsüz kral atayan” olaraktanınırdı. Şaul’dan sonra, Yisrael halkını yönetmek üzere Kral David’i de Şaul’unhalefi olarak atamıştır. Peygamber Şemuel Yeruşalayim’de gömülüdür.

Kral Şaul Hakkında Bazı Notlar: Şaul, sonundagörevini tamamlamamasına rağmen, Yisrael’in ilk kralıydı. Şaul çok dürüst bir tsadikve aynı zamanda peygamber idi. Kendisi çok yakışıklı, alçakgönüllü ve saftı. Askeribir kahramandı. Midraş’a göre bir keresinde Golyat’ın On Emir levhalarını elegeçirdiğini öğrendiğinde, Şilo’dan 100 km. uzağa ilerlemiş ve bir meleğinyardımı ile onları bir günde geri almıştı.

Ünlü Sözler: Şemuel 1 15:29: “Netsah Yisrael Lo Yeşaker Velo Yinahem– Yisrael’in Ebediyeti [=Tanrı] Yalan Söylemez ve Fikir Değiştirmez”

Aftara ve Peraşadan Ders: Tora’nun yolunu izlemek her insan için en önemli unsurdur.Şaul yüce bir insandı, ancak Tanrı’nın Amalek halkını tamamen yok etme emrini,kendince haklı sebeplerden dolayı tamamen yerine getirmemişti. Bu nedenle tahttanindirildi ve sefil bir hayat sürdü. Yahudilerin çoğu birçok mitsvayı düzgün birşekilde yerine getirirler, ancak genellikle herkesin “Hey! Bir dakika, filancamitsva dışında her şeye uyarım, ama bunu kendi yöntemimle yapacağım” dediği birmitsva vardır. Sizin için bu mitsva hangisi? Her ne ise, kendinize gerçeğisöyleyin ve sonra davranışlarınızı her seferinde az bir miktar değiştirmeye veuygulamanızı Tanrı’nın İsteği’ne uygun hale getirmeye başlayın. Tanrı sizinolağanüstü davranışınızı fark edecek ve eylemlerinize olumlu bir şekilde cevapverecektir.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna’da (Şabat 7:2) listelenen39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte elealacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerinitutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta,hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çokönemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlaravarılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’a başvurulmalıdır.

Melaha 32: KOTEV– Yazmak

Av Melaha: Mişkan’dakikalasları harflerle işaretlemek.

Temel Prensip:Bir mesaj ileten bir şekil oluşturmak.

Toladalar:Harfler, şekiller, simgeler veya resimler yaratmak için yazmak veya çizmek.

1.    Tora Yasağı: Kalıcıyazı

Kişinineli ile yüzeyde kalıcı bir şekilde harfler, işaretler veya resimler çizmesi.Yazı bir kalem veya kâğıt ile yapılmadıysa bile bu yasak geçerlidir. Örneğin,bir kekin üzerinde kaplama çikolata ile “doğum günün kutlu olsun” yazısınıyazmak veya bir çiçek oluşturmak. (Belirli bir mesaj veya simge anlamınagelmeyen bir şekle izin verilir.)

2.    Hahamlarınyasaklamaları: Geçici yazı

Hahamlarbir yüzeyde fazla kalmayacaksa bile yazmayı yasaklamışlardır. Örneğin, nemlibir camın üzerinde yazmak veya kürdanlarla harfler oluşturmak gibi.

3.    İzin verilenler: Somutolmayan yazı:

Havada yazar gibi şekilleryapmaya izin verilir, çünkü burada herhangi bir iz yoktur.

PURİM

Bu hafta Şabat çıkışında Purimbayramı başlayacaktır. Purim kutlamasının dört ana maddesi vardır:

-Keriat Megila (Megila’nın okunuşu):Megila, 14 Adar’a rastlayan Purim günü akşam ve sabah olmak üzere iki kezokunur. Yeoşua bin Nun’un zamanında etrafı surlarla çevrili olan şehirlerde (örneğinYeruşalayim) Purim [yalnızca] 15 Adar’da kutlanır. Bu gün “Purim Şuşan” olarak adlandırılır ve normal şehirlerde 14 Adar’dageçerli olan mitsvaların hepsi, o şehirlerde 15 Adar’da geçerlidir. İstanbulgibi, Yeoşua zamanındaki durumu hakkında şüphe bulunan bazı şehirlerdeyse,Purim normal tarihi olan 14 Adar’da kutlanmasına rağmen, Purim Şuşan’da da Megilaakşam ve sabah okunur, ama beraha söylenmez. Purim günlerinde kadın-erkekherkes Megila okumakla (ya da en azından dinlemekle) yükümlüdür.

-Matanot Laevyonim: Herkes en az ikiihtiyaç sahibine para ya da hediye vermelidir.

-Seudat Purim: Purim onuruna bir bayramyemeği yapılmalıdır.

-Mişloah Manot: En az bir kişiye, enaz iki “yemeye hazır” yemek vermelidir.

Bunlarınyanında Purim günü Amida ve Birkat Amazon’a Al Anisim ve BimeMordehay parçaları eklenir.

MişloahManot mitsvası ile ilgili çeşitli sebepler vardır: Terumat Adeşen, PurimBayramı’ndaki neşemizin ziyafetlerle ifade edilmesinin çok önemli olduğunubelirtir. Ancak ne yazık ki, ekonomik sebeplerden dolayı, zengin bir ziyafethazırlayamayacak kişiler oldukça fazladır. Bu sebeple tüm Yahudilerbirbirlerine hazır yemekler gönderirler. Bu şekilde herkes Purim Bayramı’ndaziyafet verme mitsvasını bir şekilde yerine getirebilecektir. Hatam Sofer buaçıklamaya ek olarak, ihtiyaç sahibi kişileri utandırmamak için bu mitsvanın herkestarafından yapıldığını söyler. Zenginler gibi fakirler de en az iki hazıryemeği başkalarına verdikleri için tüm Bene-Yisrael, ayrımsız olarakbirbirlerine hediye vermiş ve bu şekilde kimse de utanmamış olur.

Bukonudaki başka bir sebep Rav Şelomo Alkabets tarafından verilir. Aman,Ahaşveroş’u ikna etmeye çalışırken Bene-Yisrael’i, “her yere yayılmış ve milletler arasına dağılmış bir halk” olaraktanımlamıştır. Bazı otoritelere göre Aman bu sözlerle Bene-Yisrael’in,özellikle kendi içlerindeki anlaşmazlıklar sebebiyle zayıf olduklarına işaretetmekteydi. Aralarında öylesine derin anlaşmazlıklar ve fikir ayrılıklarımevcuttu ki, fiziksel olduğu kadar da manevi açıdan da bir birlikolamıyorlardı. Ancak olayların sonunda, Aman’ın emri yerine getirilmeden önceBene-Yisrael’e düşmanlarından silahlı olarak korunmaları için izin verildiğizaman artık durumun aynı olmadığını ve halkın tam olarak birleştiklerinigörmekteyiz. Bu birliğin daha da güçlendirilmesi amacıyla her Purim Bayramı’ndabirbirimize hediyeler veririz. Bu şekilde her yıl, diğer Yahudiler’idüşündüğümüzü ve Bene-Yisrael arasında birliğin oluşmasını istediğimizi ilanetmiş oluruz.

Üçüncübir sebep yine Hatam Sofer tarafından verilir. Olayların başlangıcındaAhaşveroş’un, yönetimdeki üçüncü yılında verdiği ziyafete Yahudilerin dekatıldığını görürüz. Birçok Yahudi bu ziyafet sırasında korku sebebiyle putlarönünde eğilmişlerdi. Ancak hiçbir Yahudi, diğerinin bu hareketi, korkudan mıyoksa gerçekten putperestliği benimsediğinden mi yaptığı konusunda bir fikirsahibi değildi. Bu durum ancak Bene-Yisrael yıkımdan tam olarak kurtulduğuzaman daha açık bir hal aldı. Her Yahudi’nin gerçekte Tanrı’ya bağlı olduğununişareti olarak Mişloah Manot mitsvası yerleşmiştir. Birbirlerinin hediyelerinikabul ederek tüm Halk kardeşlerine tam olarak güvendiğini göstermekteydi. Buşekilde yeni bir güven, anlayış ve birlik derecesine erişilmiş oldu.

Mişlaoh Manot mitsvası için verilen sebeplerin ortak yanı, halk olarakBene-Yisrael’in birbirlerine yakınlaşmasının sağlanmasıdır. Bu, başkalarının dabizim gibi bu bayramı kutlamasına katkıda bulunmakla olabilir. Halk olarakbirleşmek için böylesine bir fırsat mutlaka kullanılmalıdır. Mişloah Manotsadece yakın arkadaşlarımıza hediye göndermek anlamında değildir. Yeni tanışılanherhangi bir kişiye bu hediyeleri vermek belki de daha önemli bir anlam taşır.Bu hediyeler, geçmişte anlaşmazlığa düştüğümüz kişilere özellikle verilmelidir.Ayrıca bu hediyeler, özellikle ihtiyacı olan kişilere, dul, yetim ve birşekilde bunları almaktan mutluluk duyacak Yahudilere verilmelidir. Purim tümBene-Yisrael için bir mutluluk zamanı, daha da önemlisi bu mutluluğun hepbirlikte yaşanmasının sağlandığı bir bayram olmalıdır. Mişloah Manot,bu amaca ulaşmak için bir araçtır.

ALAHA(Paraşat Zahor): Paraşat Zahor’u dinlemek Tora’nın hem erkekler hemde kadınlar için geçerli bir mitsvasıdır. Bu nedenle söz konusu peraşayı okuyanhazan dinleyen herkesin yükümlülüğünü yerine getirmeye, halk da hazanınokumasıyla yükümlülüğünü yerine getirmeye odaklanmalıdır. Zahor peraşasınıokuyan hazan, tüm okuma kurallarına önemle özen göstermelidir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

Minnettarlığın son kullanma tarihi yoktur.