Haftanın Peraşası BülteniSinay’dakitecrübenin ardından Tanrı Yisrael Ulusu için bir dizi kanun verir...

              Bu Hafta İçin Saatler             

29 Şevat

Gelecek Hafta İçin Saatler

Şabat

Başlangıç

Bitiş

5773

Şabat

Başlangıç

Bitiş

Yeruşalayim

4:45

5:58

-----

Yeruşalayim

4:51

6:03

Tel Aviv

4:59

5:59

   9 Şubat

Tel Aviv

5:05

6:05

İstanbul

5:17

5:57

2013

İstanbul

5:25

6:05

M İ Ş P A T İ M

 Hatırlatmalar

                                                                                         Şabat Şekalim

          10-11 Şubat Pazar-Pazartesi: Roş Hodeş Adar

21  Şubat Perşembe: Taanit Ester

                                                                          22 Şubat Şabat. Şabat Zahor

 

Peraşa Özeti (Şemot21:1-24:18)

[www.chabad.org]

 

Sinay’dakitecrübenin ardından Tanrı Yisrael Ulusu için bir dizi kanun verir.Bunlar arasında, Yahudi köleler; cinayet,adam kaçırma, saldırı ve hırsızlık konularındaki cezalar; zarar vetazminatları konu alan medeni kanunlar; borçlanmakuralları; dört çeşit emanetçi ve mahkemelerde adaletin yerine getirilmesi içingereken kurallar vardır.

Peraşaayrıca yabancılara karşı yanlış davranmamak, yıl içindeki bayramlar,Yeruşalayimdeki Bet-Amikdaşagetirilmesi gereken tarımsal bağışlar, et ve sütün birlikte pişirilmesi yasağıve dua konularına değinir. Böylece Mişpatim peraşası, 23 “yap”, 30“yapma” şeklinde olmak üzere, toplam 53 mitsva içerir.

TanrıBene-Yisrael’i Erets-Yisrael’e getireceğine söz verir ve buranınsakinlerinin putperest uygulamalarından etkilenmemelerikonusunda uyarır. Bene-Yisrael, Tanrınınemrettiği her şeyi yapacaklarını vedinleyeceklerini” beyan ederler. Moşe Rabenu, Yisrael kampınınsorumluluğunu Aaron ve Hura bırakarak Sinay dağınaçıkar ve Tanrı’dan Tora’yı almak üzere orada kırk gün kırkgece kalır.

Buhafta, peraşaya ek olarak Ki Tisa peraşasının başındaki Şekalim peraşası okunur(Şemot 30:1-16). Bu peraşa, kişi başına yarımşar gümüş şekelin Mişkan’a ve daha sonraları Bet-Amikdaş’a bağışlanmasına dairemri içerir. Bu yarımşar şekel hem çöl neslindeki nüfusu belirleyecek,hem de Bet-Amikdaş için gerekli fonu sağlayacaktır.

GEÇMİŞ YILLARDAN

[Haftanın Peraşası 5757 – Mişpatim]

Dürüstlük

 

Yahudikanununun sadece On Emir’den oluştuğunu düşünenler olabilir. Ancak bu birhatadır. On Emir’in Tora’nın tüm kanunlarının temeli olduğu doğru olmaklaberaber, toplumu kuvvetlendirmek ve devamlı kılmak için verilmiş olan emirlerdeğişik kategorilere de ayrılırlar. Bu kategorilerin birisi de “Mişpatim”dir.

Mişpatimtoplumun ahlaki düzenini belirleyen sosyal kanunlardır. İnsanlar arasıilişkileri düzenlerler ve doğruluğu, içtenliği ve nezaketi ön plana çıkarırken,ahlaksızlığı ve hilekârlığı yasaklarlar. Mitsvot Ben Adam Lehavero, yaniinsanın diğer insanlarla ilişkilerini düzenleyen mitsvalarıngerekliliğini vurgularlar. Her gün Tora öğrenen ve tüm içtenliğiyle dua eden,sadece Kaşer yiyecekler yiyen, ancak iş dünyasında dürüst olmayan ve diğerlerinesaygıyla davranmayan kişilerin Yahudilik uygulamalarında hiç şüphesiz önemli bireksiklik vardır.

RabiŞimon Ben Şatah insanlara ve Tanrı’ya yönelik davranışlarında dürüst ve içtenolmaya gayret eden Yahudiler için en iyi örneklerden biridir. Bir Arap’tanseyahatleri için ihtiyaç duyacağı bir eşek satın almıştı. Ancak satış sırasındane kendisi ne de Arap, eşeğin semerinde duran ufak bir paketi fark edemedi. Birsüre sonra Rabi Şimon Ben Şatah’ın öğrencilerinden biri paketi fark etti ve onuaçtı. Bulduğu şey onu çok şaşırtmıştı.

“Bubir elmas Rabi!”  diye bağırdı, “Mükemmelbir elmas! Çok değerli olmalı. Bunu satarsanız bir daha hiç paraya ihtiyacınızolmayabilir. Bu parayla yapabileceğiniz mitsvaları bir düşünün!”

RabiŞimon Ben Şatah başını salladı:  “Evet,bu parayla birçok mitsva yapabileceğim doğru. Ancak bu mitsvalarhiçbir zaman, bana ait olmayan bu parayı kullanarak yapacağım yanlışı telafiedemeyecektir. Hayır, bu elması gerçek sahibine, yani o Arap’a geri vereceğim.”

“Ama Rabi”, diye karşı cıktı öğrencisi, “neden elmasıkendine saklamıyorsun? Arap bu kaybını hiçbir zaman fark etmeyecektir!”

“Birihtimalle evet. Ama Tanrı bu yaptığımı fark edecektir. Ben bu elmasıkazanmadım, bu yüzden bana ait değil. Bir kişi iyi bir Yahudi olduğunu iddiaediyorsa, bunu her davranışıyla göstermelidir.”

Rabi Şimon Ben Şatah sözüne sadık kaldı ve elması, şaşıranArap’a geri verdi.

“Kimseninbu denli dürüst olabileceğini düşünmemiştim”, dedi Arap, “Yahudilerin kesinlikleharika kanunları olmalı. Rabi Şimon Ben Şatah’ın Tanrısı mübarek olsun!” (TalmudYeruşalmi, Baba Metsia, Perek 2; Hoşen Mişpat 266).

RabiŞimon Ben Şatah’ın dürüstlüğe olan kesin bağlılığı muhteşem bir Kiduş Aşem’e(Tanrı’nın İsmi’ni Kutsal Kılmak) yol açmıştı. Bu örnek, kişinin, Tanrı’nınverdiği tüm mitsvaları eşit hevesle yerine getirmesinin gerekliliğiniönemle göstermektedir.

Sözünü tutmayan kişi puta tapan bir kişiyleeş değerdedir (Talmud – Sanedrin 92).

“Hile yapankişi benim evimde yaşayamaz; yalan söyleyen kişi gözümün önünde duramaz”(Teilim 101:7).

AFTARA ve ÖTESİ

[Rabi Reuven İbrahimof – www.haftorahman.com]

Bu hafta aftara: Vayihrot Yeoyada (Melahim I 11:17-12:17)

                                                                                         

Aftara’nınKonusu: Kuzeydeki On Yisrael kabilesinin kralı Kral Ahav ve kötü kalplieşi Kraliçe İzevel’in Atalya adında bir kız çocukları vardı. Atalya, YeudaKralı Ahazya’nın oğlu ile evlendi. Kral onu olumlu yönde etkileyeceğine, Atalyabir gün Maşiah’ın geleceği David hanedanına mensup herkesi öldürmeye koyuldu.Atalya, Yeoaş hariç, herkesi öldürmüştü. Yeoaş, küçücük bir çocukken kötükalpli kraliçenin onu öldürmesini engellemek için Bet-Amikdaş’ın gizli birodasında tutuluyordu. Koen Gadol Yeoyada ve eşi Yeoşeva, Yeoaş’a 7. doğum gününekadar baktılar. Henüz genç yaştayken Yeoaş, Yeuda Kralı olarak meshedildi.Yeoaş, halk, kendisi ve Tanrı arasında üç taraflı bir anlaşma yaptı. Yeoaş’ınanlaşmasına göre, insanlar artık putlara tapmamalıydı, sadece Tanrı’ya tapmalarıgerekiyordu. Bunun yanı sıra, Yeoaş çok küçük yaşına rağmen, halkının onuntaleplerine saygı duymalarını istedi.

Ondançok kısa bir süre sonra, birçok Yahudi Baal adlı put için inşa edilmiş olantapınağa geldi. Puta taparken kullanılan sunakları ve heykelleri kırdılar. Aynızamanda Baal rahibi Matan’ı öldürdüler.

KralYeoaş Bet-Amikdaş’ta ibadetin Koenler ve Leviler tarafından yapılmasını tekrarsağladı. Bene-Yisrael daha sonra Yeoaş’ın kral olarak atanmasını kutladılar. Yeoaşçok dürüst ve Tanrı’ya sadık bir kraldı. Koenlere, Bet-Amikdaş’a bağışlananŞekalim’i onarımlar için kullanmalarını emretti. Aama aradan yirmi üç yılgeçmiş ve Koenler hâlâ Bet-Amikdaş’ı yenilemek için o parayı kullanmamışlardı.Kral Yeoaş, Koen Gadol Yeoyada’yı çağırdı ve Bet-Amikdaş onarımlarının nedenyapılmadığını sorguladı. Yeoyada cevap veremedi, ama işin yapılmasını kabuletti. Yeoyada ardından büyük bir sandık aldı ve kapağına bir delik açtı (evet,bu dünyanın belki de ilk sadaka veya bağış kutusuydu). Mizbeah’ın girişinde sağtarafa yerleştirildi, korbanlarını gerçekleştirmek için Bet-Amikdaş’a gelenherkes bir bağış yapabilecekti. Sandık Şekalim ile tepesine kadar dolduğuzaman, kralın kâtibi ve Koen Gadol, parayı Bet-Amikdaş’ı restore edecek olaninsanlara dağıtacaktı. Herkes bu sisteme saygı duyarak çalıştı.

Yerve Zaman: Bu aftarada anlatılan olaylar yaklaşık 2650 sene önceYeruşalayim’de meydana gelmiştir.

Aftara’nınParaşat Şekalim ile bağlantısı: Bu hafta İbrani ayları Adar ileNisan sırasında okuduğumuz dört özel peraşanın ilkini okuyoruz. Bu özel peraşalarınisimleri şöyledir: Şekalim (Şekeller), Zahor ([Amalek’inyaptıklarını] Hatırla), Para ([Kızıl] İnek) ve Ahodeş (Bu ay[yani Nisan ayı, sizin için ayların başı olacaktır]).

Şekalimperaşası Ki Tisa peraşasının başında yer alır. Bene-Yisrael’in Mişkan’a yarım şekeldeğerinde bağışlar yapmaları için emir aldıklarını anlatır. Bu mitsvaBet-Amikdaş var olduğu müddetçe her sene uygulanırdı. Adar ayının başındanitibaren, yirmi yaşını geçmiş her erkek payına düşen bağışı hazırlamalıydı. Bubağış üç yönlüydü: 1) Nüfus sayımı yapmanın bir yolu olarak kullanılırdı. 2)Bütün Yahudileri ortak bir çabayla birleştiren ödenebilir bir vergiydi. 3)Fonlar Bet-Amikdaş’ın bakımı ve genel giderleri için kullanılırdı. Aynışekilde, Aftara’da da Kral Yeoaş toplanan yarım şekelleri Bet-Amikdaş’ınonarımına ayırmaktadır.

KralYeoaş Hakkında Bilgiler: Yeuda Kralı olarak 3061 ile 3101 yıllarıarasında 40 yıl boyunca ülkeyi yönetti.  Yeruşalayim’dedoğdu. Babası Ahazya, annesi Beer Şeva’lı Tseviya’dır. Oğlu ise Amatsya idi.Yeoaş 60 yaşında iken vefat etti ve Yeruşalayim’de gömüldü.

 

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss – www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna’da (Şabat 7:2) listelenen39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte elealacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerinitutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat’ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta,hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olacak bir rehber sunmaktır. Şabat çokönemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlaravarılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav’a başvurulmalıdır.

Melaha 30: MEHATEH – Kesmek

AvMelaha: Bir hayvan derisini belli boyutlarda kesmek.

TemelPrensip: Bir nesneyi belirli bir ebat veya şekilde kesmek.

Toladalar: Aşağıda Hayavbölümündeki örneklere bakınız.

1.     Hayav (cezayı hak ettirenihlaller): Bir bandaj rulosunu kesmek, bir rulodan çöp veya sandviç torbalarınıayırmak, masayı örtmek için kullanılan naylon örtüyü rulosundan ayırmak, tuvaletkâğıdını yırtmak veya bir paketten, birbirlerinden tam olarak ayrı olmayankâğıtlar çıkarmak.

2.     İstisna:Hahamlara göre, eğer kişinin haysiyeti söz konusu ise, o zaman bu yasak bir Şinuy(normale göre değişik bir hareket) kullanarak çiğnenebilir. Bu nedenle, örneğin,eğer kişide Şabat öncesinde parçalara ayrılmış tuvalet kâğıdı yoksa ve yanında temizlenebileceğibaşka hiçbir şey yoksa (örneğin tek kâğıt parçaları), tuvalet kâğıdınıgelişigüzel bir şekilde, normale göre bir değişiklik yaparak (örneğin elleriyerine dirseklerini kullanarak) ve tercihen delikli koparma yerlerinden“olmayacak” şekilde yırtmaya izin verilir.

3.      Patur Aval Asur (cezayıgerektirmeyen ihlaller): Yırtmanın hiçbir fayda sağlamayacağı bir durumda, kâğıt,plastik veya herhangi bir malzemeyi yırtmak.

4.      Mutar (yasak değil):Bir yiyeceği kesmek veya yırtmak; çünkü bu melaha yiyecekler için geçerlideğildir. Örneğin, ekmek özel bir boyda dilimlenebilir.

DEVAR TORA

[İmre Şefer / Rabi Şelomo Kruger –www.shlomokruger.com]

Soru:Dullara ve yetimlere zulmetmek, aslında Tanrı’ya karşı yapılmış bir ihlalolarak kabul edilir. Neden?

Hiçbirdul veya yetime eziyet etmeyin. Ona mı eziyet ediyorsun (İbranice bir ikileme: AneTaane)?? Bana feryat ettiği takdirde, feryadını mutlaka dikkate alacağım.[O zaman] Öfkemi gösterecek, sizi kılıçla öldüreceğim; öyle ki, eşleriniz dul,çocuklarınız ise yetim kalacaklar” (Şemot 22:21-23).

Kanımcabu pasuğun anlamı Hahamlarımızın Zeharya kitabındaki bir pasuk hakkındakisözlerine göre açıklanabilir: “Çünkü şöyle dedi Toplulukların Efendisi… :Size dokunan, O’nun gözbebeğine dokunmuş gibidir” (Zeharya 2:12). YaniTanrı, Yisrael’e yapılanı Kendisine yapılmış addetmektedir. O halde bizimpasuğumuzda da, dul bir kadına veya bir yetime acı çektiren kişiye hitapedilmektedir: “Sen sadece o dul veya yetime acı çektirdiğini mi düşünüyorsun? Bilki; eğer Tanrı’ya yakarırlarsa Tanrı onlara merhamet gösterecektir, çünkü Tanrımerhametli ve lütufkârdır.” Bu durumda Tanrı, dul ve yetime yapılanı Kendisi’neyapılmış addetmektedir. İşte bu nedenledir ki, pasuk bir hayret dile getirircesineikileme kullanmaktadır: “Ona mı eziyet ediyorsun? Düşüncen bu mu?Öyleyse yanılıyorsun; çünkü eğer Bana yakarırlarsa Ben onları mutlaka duyarım. Dolayısıylaaslında onlara değil, Bizzat Bana acı çektirmiş oluyorsun.”

ALİHOT OLAM

[Sefer Yalkut Yosef – Rabi YitshakYosef]

SinagogAlahaları

1. Kişi ilk on kişi arasındaolabilmek için sabah erkenden kalkıp sinagoga gitmeye gayret etmelidir. Ancakelbette bu, yalnızca oradaki duaya katılacaksa doğrudur. Öte yandan eğerkendisi önceki bir minyanla dua etmişse ve sinagogabaşka bir sebepten dolayı geliyorsa ilk on kişi arasında olmaya gayret etmesinegerek yoktur. Yine, eğer sırf erken geldiği için dua öncesinde kendisiylegevezelik yapacaklarını biliyorsa, ilk on kişi arasında olmaması daha iyidir.

2. Mümkün olduğu zaman,sinagoga, önceden talit giyip ve tefilin takmış halde gelmek mitsvadır. Hatta bazılarına göre bu, ilk on kişiarasında olmaktan daha önemlidir [ve bu nedenle Arizal, sinagoga ilk on kişiarasında gelmezdi, zira bunun için çok erken gelmesi gerekirdi ve o saat henüztefilin takmak için çok erken olurdu]. Bazıları ise aksi görüştedir ve ilk onkişi arasında bulunmanın daha önemli olduğunu öne sürer. Uygulama ilk görüşyönündedir.

3. Bazıları, Zoar’da yazılı olanbir uygulamaya dayanarak sinagoga girmeden önce on kişi toplanırlar ve minyan tamamlanınca hep birlikte girerler. Bu birkural değildir, ama yapan kişi mübarektir.

4. Sinagogda hâlihazırda on kişivarsa bile, yine de kişi sinagoga ne kadar erken gelirse o kadar yüksekmeziyetli sayılır.

5. Sabah çok erken kalkmayı zorbulan bir kişi, en azından Minha ve Arvit dualarında ilk ona girmeye gayretetmelidir.

6. Duası için sabit bir yerbelirleyen kişiye Avraam’ın Tanrısı yardım eder ve bu yüksek bir meziyettir;bunu yapan kişinin duası daha çok kabul görür. Dolayısıyla kişi, sürekli olarakdua edeceği bir sinagog seçmeli ve sinagogda da hep aynı yerde dua etmeye özengöstermelidir.

7. Dua için sabit yer derkenkastedilen özellikle Amida duasıdır. Bu konuda bir Talmid Haham’la sıradan birYahudi arasında fark yoktur. Kişi, bir mitsva amacı olmadığı sürece yerini değiştirmemeye bakmalıdır. Veyaçevresinde kendisini konuşmalarıyla vs. rahatsız edenler varsa yerinideğiştirebilir. Bir Talmid Haham’ın, Tora öğrenmek için de kendisine sabit biryer belirlemesi yerinde olacaktır.

8. Kişi bir mecburiyet nedeniyleevinde dua etmek durumunda kaldıysa bile, böyle durumlar için evinde sabit birköşeyi dua için ayırmalı ve hep orada dua etmelidir. Aynı şekilde kadınlar dadua etmek için evlerinde sabit bir yer belirlemeli, ve her seferinde başkayerde dua etmekten kaçınmalıdırlar.

9. Kişinin sabit yerininçevresinde 4 amalık (2 m.) bölge de o yere dâhildir. Bu nedenle, eğer birmisafir önceden gelip bir kişinin sabit yerine oturduysa, onunla kesinlikletartışmaya girilmemelidir. Bunun yerine, eğer mümkünse oraya bitişikoturmalıdır. Ve eğer daha uzak bir yerde oturması gerekecekse bile bunun içintartışmaya girmemelidir.

Haftanın Sözü

[www.aish.com]

                                                                                                                       

İstediğin şeyi elde edemediğinde elde ettiğin şeye deneyim denir.