Peraşa Özeti (Bereşit 41:1-44:17)

[www.chabad.org]

Yosef'in köleliği, Paro'nun ilginç bir rüya görmesi ile son bulur. Paro, rüyasında yedi besili ineğin yedi cılız inek tarafından yenip yutulduğunu, ardından yedi dolgun başağın yine yedi zayıf başak tarafından yutulduğunu görür. Yosef, bu rüyanın yorumu olarak yedi verimli yılın ardından yedi kuraklık yılının geleceğini ve bolluk yılları müddetince tahıl depolanması gerektiğini bildirir. Paro, Yosef'i Mısır'a vezir olarak atar. Yosef, Potifar'ın kızı olan Asenat ile evlenir ve Menaşe ve Efrayim adında iki oğlu olur.

Kuraklık tüm bölgeye hâkim olur, ancak Mısır'da yemek bulunabilmektedir. Yosef'in on kardeşi erzak almak üzere Mısır'a gelir, ancak en küçükleri olan Binyamin, babaları Yaakov'un güvenlik kaygısından dolayı evde bırakılır. Kardeşlerinin onu tanıyamamasına rağmen, Yosef kardeşlerini tanır ve onları casuslukla suçlar, kardeşlerin aksini ispat edebilmeleri için Şimon'u rehin olarak alır ve en küçük kardeş olan Binyamin'in Mısır'a getirilmesini emreder. Kardeşler, tuhaf bir şekilde aldıkları erzak için ödedikleri tüm paranın kendilerinde kaldığını fark eder.

Yaakov ancak Yeuda'nın ebedi ve şahsi kefalet sunmasının ardından Binyamin'in gönderilmesine razı olur. Bu sefer Yosef onları nazik bir şekilde ağırlar ve evinde bir yemeğe davet eder. Ancak, doğaüstü güçlere sahip olduğunu iddia ettiği gümüş kupasını Binyamin'in çantasına yerleştirir. Ertesi sabah, evlerine doğru yola çıkmaya hazırlanan kardeşler Yosef'in adamları tarafından durdurulur, üzerleri aranır ve gümüş bardak bulunur bulunmaz tutuklanırlar. Yosef, onları serbest bırakacağını, fakat Binyamin'i kölesi olarak alıkoyacağını söyler.

YEREL TOZ

[Rabi Dov Scheiner - tannentorah.com]

Mikets peraşasında (Bereşit 41:1-44:17), taze Mısır başbakanı Yosef ülkeyi tehlike arz eden kıtlığa hazırlamak için bazı adımlar atar. Bir yiyecek stokunun kurulması çağrısında bulunur. Büyük depolar inşa edilir. "[Yosef] Mısır ülkesinde yedi yıl boyunca üretilen tüm yiyeceği topladı ve yiyeceği şehirlere depoladı. Her şehrin çevresindeki kırsal alanda yetişen yiyeceği, [o şehrin] içine depoluyordu" (Bereşit 41:48).

Raşi, her toprağın kendi meyvesini koruduğunu bilen Yosef'in "her ürünün içine, yetiştiği yerin toprağından bir miktar konmasını" emrettiğini anlatır. Bu şekilde mahsulün çürümesi engellenecekti.

Görünüşte gereksiz gibi görünen bu anlatımdan nasıl bir ders alabiliriz? Ayrıca Raşi neden ürünün özel olarak içinde yetiştiği yerel toprakta korunmasının önemini vurgulama gereği duymuştur?

Hepimiz bedenlerimizi ayakta tutmak için fiziki anlamda besine ihtiyaç duyarız. Aynı şekilde, eğer ruhumuzun hayatta kalmasını istiyorsak, manevi bir desteğe ihtiyaç duyarız. Bir Yahudi için Tora öğrenimi hayatta kalmak için manevi bir beslenme kaynağı teşkil eder. Bu amaç için, kendimizi kutsal kitaplara adarız. Bu çabamızın meyvesi içimizde oluşan Tora bilgisidir.

Zaman geçtikçe manevi becerilerimiz gelişir. Derin bilgimiz artar ve onunla beraber kendi önemimizle ilgili duygu da gelişir. Ego ve gurur dürüstlüğümüzü aşındırır. Ürünün çürümesini önlemek için bazı adımların atılması gerekir!

Her günkü dualarımızda Tanrı'dan şöyle bir istekte bulunur: "Canım herkese karşı toz gibi olsun; kalbimi Toran'a aç." Egomuzu kontrol altında tutmak için, bizi bir nebze geri planda tutacak psikolojik bir "toz kaplamasına" ihtiyacımız vardır. Duamızın ikinci kısmını - yani kalplerimizin Tanrısal bilgeliğe açık olmasını - gerçeğe dönüştürebilmemiz, ancak bir alçakgönüllülük konumundan mümkündür.

İşte bu nedenle Tora bize bu öyküyü anlatma zahmetine girmektedir. Bize elde ettiğimiz her şeyin Tanrı'nın bereketinden geldiğini hatırlatır.

Şimdi, Raşi'nin, Yosef'in "ithal bir alçakgönüllülüğü" kabul etmediğini vurgulamakla verdiği ego kontrol dersini anlayabiliriz. Raşi'nin tabiriyle, Yosef ürünün üstüne, yetiştiği topraktan bir miktar konmasında ısrar etmişti. Yosef bize, ürünün çürümesini engellemek için "herhangi bir toprak katmanın" bir işe yaramayacağını, "ürünün kendi yetiştiği yerden" bir miktar toprak ekmemiz gerektiğini öğretmektedir.

Tora arayışında olmanız size yücelik katarken, alçakgönüllülüğünüz ve tevazu duygunuz da aynı yerden gelmelidir - yani kazandığımız her şeyin Tanrı'nın bir ödülü olduğuna ve size bahşedilene layık olmak için sürekli çaba harcamanız gerektiğine dair bilinçten.

DEVAR TORA

 [Rav Moşe Benveniste]

KUTSAL HEDİYE

Rabi Akiva Omer: Havivin Yisrael Şenitan Laem Keli Hemda. Hiba Yetera Nodaat Laem Şenitan Laem Keli Hemda Şeneemar: Ki Lekah Tov Natati Lahem Torati Al Taazavu. (Pirke Avot 3/14)

Rabi Akiva şöyle der: Ne mutlu İsrael oğullarına ki, Tanrı onlara değerli bir mücevher hediye etti.

Kral Şelomo da Mişle kitabında şöyle der:  Ki Lekah Tov Natati Lahem Torati Al Taazovu.

Değerli bir mücevher olan Tora'yı sizlere teslim ettim. Onun öğretilerini terk etmeyin.

Mısır köleliğinden kurtulan atalarımız Sinay dağı eteklerinde Tora'yı alırken büyük bir heyecanla şöyle dediler:  Kol Aşer Diber Ad.. Naase Venişma (Mişpatim 24/7)

Yüce Tanrı'nın dediği her şeyi uygulayacak ve inceleyeceğiz.

Yüce Tanrıya inancımız sonsuzdur. Öncelikle buyruklarını harfiyen yerine getireceğiz, sonra da anlamaya çalışacağız.

Tanrı dünyayı Tora ile yarattı. Bu nedenle dünyamız Tora'nın öğretileri sayesinde de varlığını sürdürmektedir.  Peygamber Yermiyau bunu teyiden şöyle söylemiştir:

İm Lo Beriti, Yomam Valayla Hukot Şamayim Vaarets Lo Samti (Yermiyau 33/25)

Eğer benim sizinle yaptığım anlaşma- Tora- olmasaydı, gece ve gündüz, göklerin ve yerlerin kurallarını koymazdım.

İnançlı kişi, Tora'nın buyruklarını yerine getirdiği müddetçe, dünyanın yaratılışında ve ayakta kalmasında Tanrının ortağı durumundadır. Tora'nın buyruklarını uygulayan kişi bazen zorluklarla karşılaşabilir. Ancak bu uzun ve meşakkatli yol, aslında mutluluğa giden en kısa yoldur. Peygamber Moşe Rabenu Tanrı adına bizlere böyle seslendi.

Uvaharta Bahayim, Lemaan Tihye Ata Vezareha (Devarim 30/19)

Tora'nın gösterdiği yaşamı seç ki, sen ve ailen mutlu bir ömre kavuşasın.

Talmud, Menahot bölümünde Rabilerimiz şöyle dediler:

Yavo Tov- Vekabel Tov- Mitov- Latovim

İyi olan Tanrıdan, iyi olan inançlı kişilere İyilik gelsin, iyilik olsun.

Yüce Tanrı'nın bizlere verdiği bu değerli hediye sayesinde bütün zorlukları yendik.  Onun sayesinde dimdik ayaktayız. Rabi Akiva'nın öğretileri sayesinde bir defa daha şunu anlamamız gerekir: Ne mutlu bizlere ki Tanrı'nın suretinde yaratıldık. Onun sevgili evlatları sıfatını kazandık. Ve en önemlisi O'nun en değerli hazinesi olan Tora'yı bizlere emanet etti: Onu koruduğumuz müddetçe yaşamımız çok daha anlamlı olacaktır.

Tekrar görüşmek ümidiyle,

Rav Moşe Benveniste

MAASE

Beşinci Gece

Komünist Rusya'nın en karanlık ve baskı dolu yıllarında Yahudiliği ayakta tutan efsane öğretmen ve eylemcilerden bir tanesi "devrim karşıtı" eylemleri için Sovyet çalışma kamplarında birçok sene yaşamış olan Rabi Aşer Sossonkin idi. Bu kampların bir tanesinde Nahman Rozman adında bir Yahudi ile tanıştı. Nahman komünist partiye katılmak için içinde büyümüş olduğu Yahudi hayatını terk etmişti. Kızıl Ordu'da hizmet ederek daha yüksek bir konuma yükseldi. Ama daha sonra bazı yasa dışı işler yapmaktan tutuklandı ve uzun bir dönem Sibirya'da ağır işçi olarak çalışmak üzere cezalandırıldı.

Rozman evi ve vazgeçtiği hayatla ilgili anılarını canlandıran hasidik Yahudilere yönelik bir çekim hissediyordu. Rabi Aşer'in yardımı ve teşviki ile Yahudi kurallarına uymaya başladı. O günkü koşullarda Kaşer'e bakmak, Şabat günü iş yapmaktan kaçınmak veya dua etmeye birkaç dakika ayırmak kişinin kendini açlığa yakın bir duruma, tekrarlanan cezalara ve her gün ruh ve bedeninin tehlikeye atıldığı bir duruma kendini maruz bırakması demekti.

Hanuka'nın yaklaşmakta olduğu bir kış günü Rab Aşer planını bir arkadaşına açıkladı: "Minik ve boş bir yiyecek konserve kutusu alacağım, ne kadar küçük olursa o kadar iyi olur, böylece gizlenmek ve fark edilmemek kolay olacaktır. İki hafta boyunca, her günkü margarin payımızın yarısını yağ olarak biriktireceğiz. Paltolarımızın kenarlarındaki gevşemiş ipliklerden fitiller hazırlayabiliriz. Herkes uyurken, ranzamın altında Hanukiyamızı yakacağız..."

"Tabii ki hayır!" diye bağırdı Nahman Rozman. "Bu mucizeler bayramı Hanuka! Mitsvayı çöpün içinden toplanmış paslı bir konserve kutusunda değil, uygun bir Hanukiya, gerçek yağ, uygun yer ve zamanda olması gereken şekilde yapacağız. Metali dökmek için İgor'a ödeyebileceğim birkaç rublem var. Mutfakta da, tahsil edebileceğim birkaç ‘alacağım' var..."

Nahman Hanuka'dan birkaç gün önce, Rabi Aşer'e temin etmiş olduğu Hanukiya'yı bir zafer edasıyla gösterdi. Bu Hanukiya biraz basit, ama sekiz yağ kabı ve şamaş için yüksekte duran bir kapla tartışmasız "gerçek" bir Hanukiya'dır. Hanuka'nın ilk gecesi Hanukiya'yı kulübelerinin asıl odası ile arkada küçük depolama yeri arasında bir tabureye yerleştirdi ve en sağdaki kabı yağla doldurdu. İki Yahudi beraber berahaları söylediler ve o gece bütün dünyada milyonlarca Yahudi'nin evinde yaptığı gibi ilk kandili yaktılar.

Bayramın ikinci, üçüncü ve dördüncü gecesinde de, ilk gecede olduğu gibi ışık hiçbir aksama olmadan devam etti. Kural olarak kamptaki mahpuslar birbirlerini ihbar etmiyorlardı ve aynı kulübede yaşayanlar da bu iki Yahudi'nin dini ayinlerine alışmışlardı zaten.

Hanuka'nın beşinci gecesinde, Rabi Aşer ve Nahman Hanukiya'daki beş kandili yakarlarken kulübelerine ani bir sessizlik çöktü. Mahpusların hepsi oldukları yerde donakaldılar ve gözlerini kapıya çevirdiler. Kampın üst düzey yönetiminden bir subay orada dikilmiş duruyordu.

Buna benzer ani teftişler oldukça rutin olaylar olmasına rağmen, yine de her zaman mahpusların yüreklerinde bir korku estiriyordu. Subay kulübelerin arasında ilerler ve gizli bir sigara veya bir ekmek kırıntısı bulundurmak gibi suçlar için ceza verirdi. Mahpuslar "Çabuk onu karların içinde doğru fırlat" diye fısıldadılar, ama subay şamdanın hala yanmakta olan alevleri üzerine eğilmiş iki Yahudi'nin durduğu arka kapıya doğru ilerliyorlardı bile.

Subay uzun süre Hanukiya'ya baktı. Sonra Rabi Aşer'e döndü: "P'yat? (beş mi?)" diye sordu.

Hasid "P'yat" diye cevap verdi.

Subay tek söz söylemeden dönüp dışarı çıktı.

ŞABAT ALAHALARINA GİRİŞ

[Rabi Daniel Schloss - www.pidyon.org]

Şabat alahalarıyla ilgili bu yazı dizisi Mişna'da (Şabat 7:2) listelenen 39 melahaya dair temel prensipleri, Rabinik yasaklamalarla birlikte ele alacaktır. Bu dizi Şabat kanunlarını orijinal kaynaklarından öğrenmenin yerini tutma amaçlı değildir. Amaç, Şabat'ın ayrıntılı kanunlarını anlamakta, hatırlamakta ve uygulamakta yardımcı olarak bir rehber sunmaktır. Şabat çok önemli bir konu olduğundan, burada yazılanlardan uygulamasal sonuçlara varılmamalı, çıkabilecek sorularda bir Rav'a başvurulmalıdır.

Şabat Günü Toprağı Takviye Etmekle İlgili Kanunlar

Mişna (Şabat 73a) ezberleme kolaylığı için, Melahaları belirli bir ürünü yetiştirmek için peş peşe yapılıyorlarmış gibi gruplar. İlk grup ekmek üretmek amacıyla gerekli olan 11 eylemi içerir. Bu eylemler toprağı sürmekle başlar ve fırına vermekle sona erer.

Önce de belirtildiği gibi, Melahalar, Mişkan'daki eylemleri belirtir. A grubu olarak tanımlayacağımız bu 11 tarımsal melahanın Mişkan'la ilgisi iki yönlüdür:

[1] Mişkan'daki özel masanın üzerine "Lehem Apanim" adı verilen özel ekmekler yerleştirilirdi: "Özel ekmekler bu masanın üzerine yerleştirilecektir" (Şemot 25:30). Bu ekmeklerin hazırlanması.

[2] Mişkan'daki çeşitli kumaşları (perdeler ve Koenlerin giysileri vs.) boyamak için bitkisel kaynaklı boyaları hazırlamak. "...gökyüzü mavisi yünlü, mor ve kırmızı yünlü..." (Şemot 25:4).

1. HOREŞ - Toprağı Sürmek, 2. ZOREA - Tohum Ekmek, 3. KOTSER - Biçmek, 4. MEAMER -Ürünleri Yığmak, 5. DAŞ - Harmanda Dövmek, 6. ZORE - Savurmak, 7. BORER - Ayıklamak, 8. MERAKED - Elekten Geçirmek, 9. TOHEN - Öğütmek, 10. LAŞ - Yoğurmak, 11. OFE - Fırında Pişirmek. Yazıların devamında bu melahaların ayrıntılarına ineceğiz.

PERAŞADAN DERSLER

[Rabi Şelomo Ressler - www.weeklydvar.com]

Mikets peraşası Yaakov'un oğullarının yiyecek satın almak için Mısır'a gitmelerini ve babalarına yiyecek götürmelerini anlatır. Yosef kardeşlerini casus olmakla suçlayarak planlarını engellemeye çalışır, çünkü babalarının 10 oğlunu birden yiyecek satın almaya göndermesi gerekmiyordu. Erkek kardeşleri ise "hepimiz tek bir adamın oğullarıyız" diye cevap verirler (42:11) Bu açıklama hepsinin gönderilmiş olmasını nasıl bir açıklama teşkil etmektedir? Yosef'in ortaya koyduğu kuşkuyu giderecek ne vardır bunda?

Majesty of Men adlı kitabında, Rabi Leibowitz şöyle açıklar: Hillel ve Rabi Akiva, akranlarımızı kendimiz gibi sevmemizin önemini vurgularken, Tora'nın temel kurallarını tanımlıyorlardı. Ramban'ın açıkladığı gibi, Mısır'a yolculuk tehlikeli ve uzun olmasına rağmen, Yaakov kardeşlerinin birlik ve kardeşlik duygusunu geliştirmenin o riske değer olduğunu hissetmişti. Bu Aavat Yisrael (diğer Yahudilere duyulan sevgi) o kadar önemlidir ki, Hillel ve Rabi Akiva bunu önemle vurgulamışlar ve Yaakov bu sevginin önemini vurgulamak için oğullarının güvenliğini tehlikeye atmıştır. Eğer dış dünyada, iş yerinde ve evde birbirimizin ihtiyaçlarını ihmal edersek, bir parçası olmaya çalıştığımız cemaat "birliğini" kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya kalırız!

Haftanın Sözü

[www.weeklydvar.com]

Sevginin gücünün güç sevgisinin yerini alacağı zamanı umutla bekliyoruz.

-- William Ewart Gladston