Peraşa Özeti (Bereşit 41:1-44:17)

[www.chabad.org]

Yosef'in köleliği, Paro'nun ilginç bir rüya görmesi ile son bulur. Paro, rüyasında yedi besili ineğin yedi cılız inek tarafından yenip yutulduğunu, ardından yedi dolgun başağın yine yedi zayıf başak tarafından yutulduğunu görür. Yosef, bu rüyanın yorumu olarak yedi verimli yılın ardından yedi kuraklık yılının geleceğini ve bolluk yılları müddetince tahıl depolanması gerektiğini bildirir. Paro, Yosef'i Mısır'a vezir olarak atar. Yosef, Potifar'ın kızı olan Asenat ile evlenir ve Menaşe ve Efrayim adında iki oğlu olur.

Kuraklık tüm bölgeye hâkim olur, ancak Mısır'da yemek bulunabilmektedir. Yosef'in on kardeşi erzak almak üzere Mısır'a gelir, ancak en küçükleri olan Binyamin, babaları Yaakov'un güvenlik kaygısından dolayı evde bırakılır. Kardeşlerinin onu tanıyamamasına rağmen, Yosef kardeşlerini tanır ve onları casuslukla suçlar, kardeşlerin aksini ispat edebilmeleri için Şimon'u rehin olarak alır ve en küçük kardeş olan Binyamin'in Mısır'a getirilmesini emreder. Kardeşler, tuhaf bir şekilde aldıkları erzak için ödedikleri tüm paranın kendilerinde kaldığını fark eder.

Yaakov ancak Yeuda'nın ebedi ve şahsi kefalet sunmasının ardından Binyamin'in gönderilmesine razı olur. Bu sefer Yosef onları nazik bir şekilde ağırlar ve evinde bir yemeğe davet eder. Ancak, doğaüstü güçlere sahip olduğunu iddia ettiği gümüş kupasını Binyamin'in çantasına yerleştirir. Ertesi sabah, evlerine doğru yola çıkmaya hazırlanan kardeşler Yosef'in adamları tarafından durdurulur, üzerleri aranır ve gümüş bardak bulunur bulunmaz tutuklanırlar. Yosef, onları serbest bırakacağını, fakat Binyamin'i kölesi olarak alıkoyacağını söyler.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

Hanuka'da Okunan Tora Parçaları

Dereh A-Şem adlı eser, herhangi bir bayramda o bayrama özgü Tora parçalarını okumanın Göklerde o bayram özel olarak ayrılmış manevi bereketin aktarımı için uygun bir araç olduğunu yazar. Örneğin, Purim'de "Ve Amalek geldi..." (Şemot 17) diye başlayan kısım okunur, çünkü Purim, Yahudilerin Amalek ile savaştıkları ve onunla süregelen savaşı sürekli andığımız gündür. Bene-Yisrael'in Amalek'i mağlup etmesini anlatan bu Tora parçası, Amalek'e özgü güçlerle olan ebedi savaşta Yahudilere güç bahşeden Göksel bereketin gelmesi için uygun bir araçtır.

Benzer şekilde Şavuot'un ilk gününde, Tora'nın alınışını konu eden bölümü (Şemot 19) okuruz, çünkü Şavuot Tora'yı kabul etmeyi simgeleyen gündür. Tora'yı sürekli olarak kabul etmek için gereken Göksel etkiyi getirmek için Tora'nın bu kısmı uygun niteliktedir.

Her bir bayram için okunan [ilave] Tora bölümü manevi açıdan o gün olup bitenlere uygundur. Ancak Hanuka'da okunan Tora bölümünün bayramla olan ilişkisi çok belirgin değildir.

Hanuka günleri boyunca, Mizbeah'ın (sunak) hizmete açılması vesilesiyle kabile liderlerinin (Nesiim) getirdikleri korbanları ve armağanları konu eden kısım okunur (Bamidbar 7). Kişi haklı olarak kendine şunu sorabilir: Bunun Hanuka ile ne ilgisi vardır? Hanuka'nın en nihayet Hahamlarca öngörülmüş bir bayram olduğunu ve Tanah'ın tümü içinde Hanuka'da cereyan eden olayları özellikle açıklayan hiçbir kaynak bulunmadığı bilinmektedir. Öte yandan bu durumu bir kenara bırakırsak, Hanuka bayramı süresince, çöldeki Mişkan'da yer alan Mizbeah'ın hizmete açılışını - Hanukat Amizbeah - konu eden bu kısımları okumak çok da alakasız görünmemektedir. Yine de, sadece Mizbeah'ın hizmete açılışına dair bağlantının ötesinde daha derin bir bakış açısı eksik kalırsa, bağlantı da yüzeysel düzeyde kalacaktır. Nedir bu bakış açısı?

Rav Matityau Solomon gerçekten de derin bir bağlantı olduğunu belirtir. Rabi Solomon'a göre, Nesiim tarafından getirilen korbanlarda, Hanuka'nın temel kavramlarından birini teşkil eden bir mesaj bulunduğunu ileri sürer. Bunu açıklamak için Rav Yoel Sirkis'in (Bah) Hanuka kuralları hakkında sorduğu bir soruyu aktarır. Rav Sirkis, Purim kutlamasının bir parçası olarak bir bayram ziyafeti gerçekleştirme yükümlülüğüne dikkati çeker ve aynısının neden Hanuka'daki yükümlülükler arasında yer almadığını sorar. Buna cevaben, Purim'de tüm olayları başlatan şeyin, Yahudilerin yemek konusunda işledikleri günah olduğuna dikkati çeker. Ahaşveroş bir ziyafet vermiş, Yahudiler de Bet-Amikdaş'tan yağmalanmış olan kutsal eşyaların da kullandığı bu ziyafete katılarak günah işlemişlerdi. Bedenleri bu ziyafetten yarar sağladığı için, Tanrı katında da onların bedenlerini hedef alan bir karar verildi ve ölüme mahkûm edildiler. Yahudiler oruç tutarak teşuva yaptılar. Oruç, kralın ziyafeti sırasındaki uygunsuz yiyecek tüketim için bir bağışlanma yoluydu. Tanrı onları mucizevî bir şekilde kurtararak tövbekârlıklarına cevap vermiş ve sonra bu kurtuluşun kutlanmasında ziyafet mitsvası öngörülmüştü.

Diğer taraftan, Hanuka'nın yiyecekle hiçbir ilgisi yoktu. Hanuka mucizesine giden yolun başındaki günah, Yahudilerin ibadet konusunda gelişigüzel davranmalarından meydana gelmişti. Bet-Amikdaş'daki ibadeti (avoda) ciddiye almamışlardı. Bu konunda hevesli değildiler. Bunu sadece alışkanlıktan yapıyorlardı. Hareketleri isteksiz bir şekilde sürdürüyorlardı.

Tanrı'nın kararı ne oldu? "Siz Bet-Amikdaş'ı umursamıyor musunuz? Tamam. O zaman Ben de onu sizden alırım." Bunun ardından, her gün düzenli gerçekleştirilen Tamid-korbanı kuşatma nedeniyle hayvan bulunamamasının sonucu olarak durdurulmak zorunda kaldı. Ayrıca Hanuka olayları süresince de Menora'nın ışığından mahrum kalındı.

Yahudiler teşuva yaptılar. Bet-Amikdaş'taki ibadeti tekrar tesis etmek için hayatlarını tehlikeye attılar. Hanuka mucizesi, Koenler'in ibadeti tekrar uygun bir şekilde yerine getirmeleri için Tanrısal yardımı sağladı ve bunun simgesi olarak da Menora'daki az miktardaki yağ sekiz gün ışlık vermeye yetti.

Tora, kabile başkanlarının Efod ve Hoşen için Avne Şoam ve Avne Miluim olarak bilinen paha biçilmez bazı taşlar getirdiklerini belirtir. Ancak, orada kabile liderleri anlamına gelen "Nesiim" sözcüğü eksik bir şekilde yazılmıştır (Yod harfi yoktur) (Şemot 35:27). Raşi, Vayakel peraşasındaki açıklamalarında bunun nedenini açıklar: Mişkan için para toplama zamanı geldiği ve kabile başkanları "Önce herkes versin; biz kalanı tamamlarız" şeklinde bir tavır takınmışlardır. İlk bakışta bu oldukça cömert bir öneridir. Ama olaylar bekledikleri gibi gelişmemiştir.

İhtiyaç duyulan tüm bağışlar halkın verdikleriyle tamamlanmış böylece kabile liderlerinin tamamlayabileceği bir şey kalmamıştı. Verilebilecek tek şey Koen Gadol'un giysilerindeki, adı geçen değerli taşlardı. Onlar da bu yüzden onları verdiler. Ancak baştaki isteksiz tavırları nedeniyle Tora, onları kasteden Nesiim sözcüğünü normale göre eksik yazmış, üstü kapalı bir eleştiride bulunmuştur.

Ancak yine de kabile liderleri bu olaydan derslerini almışlardı. Bunu göstermek için, Mizbeah hizmete açıldığı zaman, kendi korban ve armağanlarını getirmek üzere en ön sırada yer aldılar ve eski hatalarını tekrarlamadılar.

Bu açıdan bakıldığında, kabile liderlerinin bu korban ve armağanları getirmesini anlatan bölüm, Tanrı hizmetinde yer almak söz konusu olduğunda yeteri kadar hevesli olmama hatasına düşen insanların öyküsüdür. Bu yüzden Hanuka'da okunması gereken uygun bölüm de budur. Eğer Hanuka olayları Bet-Amikdaş'taki ibadet konusunda gelişigüzel ve isteksiz davranmanın neticesinde başlamışsa, tarihin daha önceki bir aşamasında aynı hatayı yapan - ama bunu düzelten - kablie liderleriyle ilgili bu bölümün okunması son derece yerindedir. Zira Mizbeah'ın hizmete açılması sırasında kablie liderleri o günahları için nasıl pişmanlık ve teşuva sergiledilerse, aynı şekilde Hanuka mucizesine yol açan pişmanlık ve teşuva da, hem o nesildeki hem de gelecek nesillerdeki Yahudilere, Tanrı'ya yönelik ibadeti sadece bir rutin olarak görmemeleri gerektiği mesajını vermektedir.

Hanuka bayramından ve bu bayram süresince okunan Tora bölümlerinden alınacak ders böylece açık bir hal almaktadır: Tanrı'ya yönelik hizmetimiz her zaman heves ve heyecanla olmalıdır.

AFTARA BAĞLANTISI

[The Jersey Shore Torah Bulletin / www.shemayisrael.co.il]

Not: Bu bölümde her peraşanın, kendisine ait aftara ile arasındaki bağlantı işlenmektedir ve bu hafta Hanuka olması vesilesiyle Roni Vesimhi aftarası okunacak olmasına rağmen, açıklama peraşaya ait aftara hakkındadır.

Vayikats Şelomo - Melahim I 3:15-4:1

Peraşamız gibi, aftara da bir kralın rüyasından ve o rüyanın sonuçlarından söz eder. Tanrı Yisrael'in yeni kralı Şelomo'ya kendisi için bir istekte bulunabileceğini söyler. Şelomo halkını adil bir şekilde yargılayabilmek için bilgelik ister. Aftara anlatımın bu aşamasında başlar ve Şelomo'nun bu rüyadan nasıl uyandığını anlatır. Kısa bir süre sonra, Şelomo'ya zekâsını gösterme fırsatı doğar. Bir bebeğin kendilerine ait olduğunu iddia eden iki kadınla ilgili meşhur dava ile karşı karşıya kalır. Şelomo bebeğin ikiye bölünmesini emrettiği ve ardından bu karara itiraz eden kadının gerçek anne olduğuna karar verdiği zaman, bütün Yisrael halkı yeni kralına hayran kalır.

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

Dokuzuncu Kitap: KORBANOT / KORBANLAR (Devam)

55. Temura - Korbanlarda Takas

Korban olacak şekilde belirlenmiş bir hayvanın yerine başka bir hayvan koymak yasaktır ve kişi böyle bir şeyi yine de yaparsa; ilk hayvana ek olarak, ikinci hayvan da aynı şekilde kutsal nitelik kazanır. Pasukta söylendiği gibi: "Onu [bir başka hayvanla] takas edemez ya da yerine başkasını koyamaz - kötüye karşılık iyi veya iyiye karşılık kötü - ve eğer [buna rağmen] bir hayvanı başka bir hayvanın yerine koyarsa, hem ilki hem de yerini alan kutsal olur" (Vayikra 27:10). Kutsal nitelik kazanmış bir şey, başka türde bir kutsiyete sahip olacak şekilde adanamaz. Pasukta söylendiği gibi: "... hayvanlar içinde Tanrı Adına Behor-korbanı şeklinde yapılması gereken bir behoru, kimse [başka bir amaçla] kutsiyete adayamaz" (Vayikra 27:26).

YOLLARDA DİKKAT VE TEHLİKELERDEN KORUNMA

[Rabi Yosef Tsvi Rimon / "Şabat BeŞabato" - www.zomet.org.il]

Tehlikeli bir Yerde Park Etmek

Arabayı yasak bir bölgede park etmek bazen ölümcül tehlikelere yol açabilir. Bu tipteki bir tehlike Rambam'a göre, "Evine kan yerleştirme" (Devarim 22:8) yasağına dâhildir.

Arabayı yasak yerde park etmek sürücülerin görüş açısını kısıtlayabilir ve bu bir kazaya neden olabilir. Başka bir olasılık da, yasadışı park etmenin diğer arabaları şeritlerinden ayrılmalarına zorlaması ve yine kazaya neden olmasıdır.

Bir kaza tehlikesi yoksa bile, yasak bir yere park etmiş bir araba ortak kamusal alanda bir engel teşkil eder ve bunu yapan kişi, kamusal alanda bir çukur kazan kişi için geçerli olan kanun gibi, meydana gelen zarardan sorumlu tutulabilir.

Minhat Yitshak adlı soru-cevap eseri dikkatsiz davranan sürücüleri ele alır (8. cilt, 148). Bu tür sürücüleri polise ihbar etme zorunluluğundan söz eder. Yasak yerlerde park etmeyi de tartışır.

"Genellikle, eğer kişi yayaları tehlikeye atacak şekilde park ederse veya insanların yolun üstünde yürümelerini zorlayacak şekilde kaldırımda park ederse, bu tür davalarda kamu alanında çukur kazan kişi için geçerli olan kanun uygulanır. Şulhan Aruh'ta (Hoşen Mişpat 410) belirtildiği gibi, kişinin kaymasına neden olacak şekilde kamu alanına su döken kişi bile, ortaya çıkan zararları karşılamak zorundadır.

 "Şunu eklememiz gerekir ki bu, bir kişinin kendisine ait bölge içinde tuttuğu tehlike kaynakları için de doğrudur, zira bu da, ‘Evine kan yerleştirme' yasağına dâhildir."

Yoldaki Bir Aracı Çekmek

Kamu alanında insanları rahatsız eden bir aracın da, araca zarar verse bile, çekilebileceği dikkate alınmalıdır. Talmud "kamusal alanı insanların yolunu tıkayacak şekilde fıçılarla dolduran bir adamdan" (Baba Kama 27b) söz eder. Tosafot'a göre, bu şekilde engellenen bir kişinin yoluna devam etmesi için fıçıları kırma hakkı vardır. Rambam'ın görüşü ise daha karmaşıktır (İlhot Nizke Mamon 13:3; İlhot Hovel UMazik 6:5). Onun görüşünü açıklayan bazılarına göre Rambam böyle bir durumda bile fıçıları kasten kırmaya izin vermemekte, ancak kişinin oradan geçebilmek için olağan yürüyüşü sırasında fıçılar kırıldığı takdirde bu zarardan sorumlu olmayacağını belirtmektedir (Şilte Giborim 12:1).

Şulhan Aruh'a göre, kişinin normal şartlarda fıçıları doğrudan kırmaması gerekir; ancak fıçıların sahibinin bütün yolu geçilmesi mümkün olmayacak şekilde doldurmuş olması durumunda, onları doğrudan eliyle kıran kişi zararı ödemek zorunda değildir (Hoşen Mişpat 412:2). Bayit Hadaş ve diğer bir eser (SMA), Rambam'ın görüşünün de bu şekilde olduğu düşüncesindedirler. Sonuç olarak, eğer bir araba, geçişi zorlaştıracak şekilde yasak bir yere park edilmişse, onun yanından geçmek arabaya zarar verecekse bile yanından geçilebilir. Ancak şu da açıktır ki, kişinin geçişinde herhangi bir kolaylık söz konusu olmayacaksa, park etmiş bir arabaya gereksiz yere zarar vermek yasaktır. Eğer bir kolaylık olacaksa bile, arabaya zarar verme olasılığı sadece geçecek başka bir yol yoksa geçerlidir. Her halükârda, bizim için önemli olan olası bir zarara neden olmamaktır ve bu kurallar, sürücülerin arabalarını yasak yere park etmeleri durumunda bazı haklarından mahrum kalacaklarına (örneğin belirtilen durumlarda, arabalarına verilecek zarardan sorumlu olunmayacağına) örnek teşkil etmektedir.

Arabanın Düzgün Çalışması

Yasak yerde park etmekten doğan yukarıdaki örneklerin dışında, arabanın iyi çalışır durumda olması önemlidir. Talmud "merdivende tırmanırken ayaklarının altındaki basamak çıkınca düşerek birinin ölümüne neden olan bir adam" örneğini verir (Makot 7b). Talmud'daki görüşlerden birine göre bu, adam öldürme sınıfında değerlendirilebilir, çünkü bu kişi, sağlam olmadığını bildiği bir merdiven kullanmıştır.

Talmud'un merdiven örneğinde vardığı sonuçla otoritelerin buna yaptıkları açıklamalar aslında daha geniş bir şekilde ele alınmalıdır, ama bizim konumuzu ilgilendirdiği kadarıyla; kişi, arabasının mutlaka iyi çalışır durumda olduğundan emin olmalı ve arabasını başkalarını tehlikeye atacak veya yolunu tıkayacak şekilde park etmemelidir.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Herkesi Kendisi Gibi Sevmek (Devam)

1.              İnsan Tanrı'nın suretinde yaratılmıştır. Bu sebeple senin gözünde, bir güzelle bir çirkin veya zeki bir insanla bir aptal arasında fark olmamalıdır. Bir insana hakarette bulunup onu utandırmak, onun kanını akıtmakla eşdeğerdir. Çünkü hakarete uğrayan bir insanın yüzü önce utançla kızarır, sonra da kanın çekilmesiyle, bir ölünün yüzü gibi bembeyaz olur. Talmud'da adı geçen Rabi Hanina adlı bir Haham şöyle demiştir: "Tüm günahkârlar Geinam'da cezalarını çekerler; sonra da affedilirler ve Gelecek Dünya'daki yerlerini alırlar. Fakat insanları başkalarının yanında utandıran ve arkadaşı için kötü nam yayan kişiler hiçbir zaman Geinam'dan çıkamazlar".

2.              Arkadaşını sevmek, onu kalpte duyguyla, ağızda sözlerle ve fiiliyatta davranışlarla sevmek ve onun her türlü hatalı fikrini düzeltmek demektir.

       Dünyayı yaratan Tanrı, Dünyası'na örnektir. O nasıl merhametli ise, sen de öyle olacaksın. O nasıl iyi ise, sen de öyle olmalısın. O nasıl açları doyurur, çıplakları giydirirse, sen de onun yaptıklarını örnek alarak hareket etmelisin... En zavallı kişiler, yetimler, dullar ve gurbette olan yalnız kişilerdir. Bu kişilerin ruhları kederli olduğu için, onlara iki kat fazla sevgi göstermemiz emredilmiştir.

3.              Yalnızlık ölüler içindir. Yaşayan kişilerin arkadaşlığa ihtiyacı vardır. Fakat samimi, sadık ve dürüst arkadaşlar aramak gerekir.

4.             

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Az miktarda ışık büyük karanlıkları kovalar.

-- Rabenu Behaye İbn Pakuda