Peraşa Özeti (Bereşit 41:1-44:17)

[www.chabad.org]

Yosef'in köleliği, Paro'nun ilginç bir rüya görmesi ile son bulur. Paro, rüyasında yedi besili ineğin yedi cılız inek tarafından yenip yutulduğunu, ardından yedi dolgun başağın yine yedi zayıf başak tarafından yutulduğunu görür. Yosef, bu rüyanın yorumu olarak yedi verimli yılın ardından yedi kuraklık yılının geleceğini ve bolluk yılları müddetince tahıl depolanması gerektiğini bildirir. Paro, Yosef'i Mısır'a vezir olarak atar. Yosef, Potifar'ın kızı olan Asenat ile evlenir ve Menaşe ve Efrayim adında iki oğlu olur.

Kuraklık tüm bölgeye hâkim olur, ancak Mısır'da yemek bulunabilmektedir. Yosef'in on kardeşi erzak almak üzere Mısır'a gelir, ancak en küçükleri olan Binyamin, babaları Yaakov'un güvenlik kaygısından dolayı evde bırakılır. Kardeşlerinin onu tanıyamamasına rağmen, Yosef kardeşlerini tanır ve onları casuslukla suçlar, kardeşlerin aksini ispat edebilmeleri için Şimon'u rehin olarak alır ve en küçük kardeş olan Binyamin'in Mısır'a getirilmesini emreder. Kardeşler, tuhaf bir şekilde aldıkları erzak için ödedikleri tüm paranın kendilerinde kaldığını fark eder.

Yaakov ancak Yeuda'nın ebedi ve şahsi kefalet sunmasının ardından Binyamin'in gönderilmesine razı olur. Bu sefer Yosef onları nazik bir şekilde ağırlar ve evinde bir yemeğe davet eder. Ancak, doğaüstü güçlere sahip olduğunu iddia ettiği gümüş kupasını Binyamin'in çantasına yerleştirir. Ertesi sabah, evlerine doğru yola çıkmaya hazırlanan kardeşler Yosef'in adamları tarafından durdurulur, üzerleri aranır ve gümüş bardak bulunur bulunmaz tutuklanırlar. Yosef, onları serbest bırakacağını, fakat Binyamin'i kölesi olarak alıkoyacağını söyler.

DEVAR TORA

[Rabi Yisahar Frand - www.torah.org]

"Al Anisim" parçasında mucizeyi tekrar anlattığımız zaman, olağanüstü ve dikkat çeken bir zaferden söz ederiz. Bu metne göre "Güçlüler zayıfların, sayıca çok olanlar ise az olanların eline düşmüşlerdir."

Normal şartlarda, çoğunlukta olanlar sayıca az olanları ve güçlüler zayıf olanları yenerler. Burada bunun tersi gerçekleşmiştir. Bütün bunlar mucizenin bir parçasıydı.

Öte yandan metnin devamı, zafer mucizesine paralel bir mantıksal ilişki sergilememektedir. Metnin devamına göre "Günahkârlar tsadiklerin ellerine, manevi açıdan temiz olmayanlar saf olanların ellerine, kötüler de Tora'yla meşgul olanların ellerine" teslim edilmiştir. Tamam, ama bunda mucizevî olan nedir? Metni bu şekilde düzenlemiş olan Anşe Keneset Agedola bize ne mesaj verme amacındadır?

Hahamlarımız'ın bize açıklamaya çalıştıkları şey şudur: "Zayıfların güçlüleri" ve "az olanların çok olanları" yenmesi ancak, "kötülerin Tora'yla meşgul olanların eline teslim edilmesi sayesinde" gerçekleşmiştir. İşin özü; oturup Tora öğrenen insanlar olduğu zaman, ordu da galip gelecektir.  Yahudi ordularına savaş kazandıran şeyler fiziksel kuvvet, beyin gücü, büyük stratejiler veya yüksek teknolojik silahlardan ibaret değildir. Temel mesaj, kötülerin, her şeyden önce Tora ile meşgul olanların eline teslim edilmesidir.

Yahudilerin herhangi bir zamanda kazanacakları askerî bir zaferin anahtarı işte budur. Onlara zaferi getirecek şey yalnızca Tanrı'nın Torası'nı dikkatli ve derin bir şekilde öğrenenlerin bu samimi çabalarıdır. Bu noktada Yitshak'ın "Ses Yaakov'un sesi, ama eller Esav'ın elleri" (Bereşit 27:22) şeklindeki sözlerinin temelindeki mesaj da tekrar akla gelmektedir: "Eğer ses Yaakov'un sesi ise - eğer Yisrael'in genç Tora öğrencileri seslerini yükseltip Tora öğreniyorlarsa - o zaman Yahudiler gerçekten dokunulmazdır. Ama yapmazlarsa - eller Esav'ın elleri olacaktır; düşman kaba kuvvet becerisiyle Yahudiler'i alt edecektir (Yalkut Şimoni - Toledot).

Yahudi askerî tarihinin öyküsü budur. Bene-Yisrael Erets-Yisrael'e geldikleri zaman, giriştikleri ilk askeri savaş Yeriho'nun fethi içindi. Savaştan önceki gece, Tanrı'nın bir meleği bir komutan görünümünde Yeoşua bin Nun'a geldi. Talmud'daki meşhur bir kısım ikisinin arasındaki konuşmayı anlatır.

Melek ona, önceki gün devamlı korbanı (Tamid-korbanını) gerçekleştirmeyi ihmal ettiklerini ve şimdi de Tora öğrenimini ihmal ettiklerini söyleyerek çıkışır. Yeoşua meleğe bu ihmallerden hangisi için azarlamaya geldiğini sorar ve melek "Şimdi geldim" diyerek, "şimdiki ihmaliniz daha ağır" mesajını vermiş Tora öğreniminin ihmalinin günlük devamlı korbanı ihmalden bile ciddi olduğunu vurgulamıştır. Talmud, Yeoşua'nın bunun üzerine hemen derin Tora öğrenimine daldığını belirtir(Talmud - Megila 3a-b).

Rav Eliyau Lopian burada ilginç bir saptamada bulunur. Anlaşılan melek yanlış bir giysiyle gelmiştir! Gelmesine sebep olan nokta Tora öğreniminin ihmali olsaydı bir ordu kumandanı kılığında değil, bir Haham kılığında gelmesi gerekmez miydi?! Hangi general Tora öğrenimi ihmal edildi diye azarlamada bulunur? Bu yeşiva başkanlarının görevi değil midir?

Rav Lopian generalin mesajını açıklar: "Ben, ordu kumandanı olarak, başarılı bir şekilde savaşmak istiyorum. Ama benim başarılı bir general olmam için ‘bölüklerin' Tora'yı öğrenmeleri gerekir. Eğer Tora öğrenmezseniz, savaş meydanında başarılı olamazsınız".

Yahudi tarihinin farklı bir noktasında, Asur Kralı Sanheriv, Yeruşalayim'i kuşatmıştır. Yisrael'de herkes bu savaşın yıkımla sonuçlanacağından emindi, ama gecenin ortasında mucizevî bir şey oldu. Tek bir kılıcı bile havaya kaldırmaya gerek kalmadan Sanheriv'in ordusu Aşem'in bir meleği tarafından yok edildi. Askerî zafer tek el ateş etmeden kazanıldı. Neden?

Talmud'a göre (Sanedrin 94b) o dönemin kralı Hizkiyau'nun neslinde özel bir şey vardı. Kral Bet-Amidraş'ın [Tora Öğrenim Yeri] girişine bir kılıç saplamış ve şunu ilan etmişti: "Kim Tora ile meşgul olmazsa, bu kılıç ona saplanacak. Seçiminizi yapın." Talmud Kuzey'de Dan ile Güney'de Beer Şeva arasındaki bölgeyi araştırdıklarını ve Tora'nın en karmaşık konularında bile cahil olan tek bir "çocuk" bulamadıklarını belirtir.

İşte Yahudiler bu derece "öğrenmekte ısrarlı" oldukları zaman, savaşmaya bile ihtiyaçları olmaz. "Oseke Torateha" (Tora ile meşgul olanlar) bu şekilde kazanmışlardır.

Çok eski zamanlarda her Yahudi askerî zaferinin öyküsü bu olmuştur. Yeriho'da Yeşua Bin Nun'un zaferinin sırrı buydu. Hizkiyau'nun Sanheriv'e karşı zaferinin sırrı buydu. Ve Hanuka'nın mucizesi de tam olarak buydu.

5 Soru

Cevapları broşürün sonunda bulabilirsiniz.

1)      Paro'nun rüyaları nelerdi?

2)      Paro'nun Yosef'e verdiği isim neydi ve ne anlama geliyordu?

3)      Kıtlık yıllarında bol yiyeceğe sahip olmak için Yosef, Paro'ya ne yapmasını önerdi?

4)      Yosef kardeşlerini neyle itham etti ve onlar dönene kadar Mısır'da kimi tuttu?

5)      Yiyecek satın almak istedikleri takdirde, Yosef'in, kardeşlerine koştuğu şartlar nelerdi?

MİŞNE TORA

[Rambam'ın Sözlü Tora'nın tüm konularını kapsayan devasa kanun kodeksi Mişne Tora'nın çok kısa bir özeti. Hazırlayan: Rabi Dr. Azriel Rosenfeld]

Önemli Not: Bu yazı dizisinin amacı Tora'nın tüm kanuni konuları hakkında okuyucuya bir fikir vermekten ibarettir. Okuyucu, pratik Alaha konusunda burada yazılacak - hem de çok kısa bir özet olan - kanunları bir temel olarak kullanamayacağını bilmelidir. Alaha konusundaki pratik uygulamalar için uzman bir Haham'a danışmak gerekir.

İlk Kitap: MADA / BİLGİ (Devam)

3. Talmud Tora - Tora Öğrenimi (Devam)

b) Tora'yı Öğretmek

Tora bilen herkes, öğrencilere öğretmekle yükümlüdür. Pasukta söylendiği üzere "Onları oğullarına öğret" (Devarim 6:7) ve Sifre'nin açıkladığı üzere burada "oğullar" ile kastedilen, öğrencilerdir. Elbette bir baba da oğullarına Tora öğretmelidir. Pasukta söylendiği gibi: "Onları oğullarınıza öğretin" (Devarim 11:19). Ve başka bir pasukta söylendiği gibi: "Onları oğullarınıza ve torunlarınıza bildirmelisini" (Devarim 4:9). Bir kişi, bu emri yerine getirmek için, gerektiğinde oğullarına özel öğretmen tutmalıdır. Ayrıca her cemaat, çocuklara Tora öğretecek öğretmenler sağlamakla yükümlüdür. Bir baba oğluna yönelik bu görevini yerine getirmediği takdirde, oğul kendi kendisine Tora öğrenmekle yükümlüdür. Pasukta söylendiği gibi: "Onları öğrenin" (Devarim 5:1).

Bir Tora öğretmeni değerli bir kişi olmalıdır ve Tora'yı sadece değerli öğrencilere öğretmesi gerekir. Öğretmen öğrencilerine karşı sabırlı olmalı ve öğrenciler de anlamadıklarını itiraf etmekten utanmamalıdırlar. Kişi öğretmenine, babasına gösterdiğinden bile daha fazla saygı göstermelidir. Babası onu bu dünyaya getirmiştir, ama öğretmeni ona gelecek dünyanın kapısını açmaktadır. Bir Tora öğrenim yerinin (Bet Midraş) kutsallığı sinagogunkinden daha yücedir.

c) Tora Bilgelerine Saygı

Bir Haham şahsen bizim öğretmenimiz değilse bile, ona karşı saygı gösterme yükümlülüğü vardır. Pasukta söylendiği gibi: "Yaşlının huzurunda ayağa kalk; ihtiyara saygı göster" (Vayikra 19:32).

Torat Koanim'de belirtildiği üzere "ihtiyar" ile kastedilen, bilgeler, yani Hahamlar'dır. Hahamlar cemaat tarafından vergilerden ve diğer hizmetlerden muaf tutulmalıdırlar ve bütün konularda öncelik onlara verilmelidir. Bir Haham'a veya Bet-Din'e saygısız davranan, veya Hahamlar'ca öngörülmüş bir mitsva veya kuralla alay eden kişi, herem (dışlanma) cezasına layık olur ve hakkındaki bu herem kararı kaldırılmadıkça cemaatin içine giremez, matemli biri gibi yalnız kalmalıdır.

BİR KİŞİ / BİR ESER

Sforno: Rabi Ovadya Sforno, 1475'de Cesena'da doğmuş ve 1550'de Bologna'da ölmüş olan İtalyan bir Haham, Tora yorumcusu, filozof ve doktordur. Doğduğu kasabada İbranice, Talmud, matematik ve felsefe alanlarında kapsamlı bir öğrenim aldıktan sonra tıp öğrenimi amacıyla Roma'ya gitti. Kuvvetli öğrenimiyle orada kendisine önemli bir yer edindi. En az doktorluğu kadar, hukuk alanında ahlaki ikilemler içeren davalara ürettiği çözümlerle de ünlendi. 1525 yılı civarında Rabi Ovadya Roma'dan ayrılarak bir süre göçebe bir yaşam sürdü. O dönemde kardeşi Hananel'e yazdığı mektuplardan anlaşıldığı kadarıyla maddi durumu oldukça fakirdi. Sonunda Bologna'ya yerleşti, orada bir yeşiva kurdu ve yaşamının sonuna kadar oranın başında durdu.

Rabi Ovadya, özellikle Tora açıklamaları konusunda yorulmak bilmeyen bir yazardı. Tora'ya yaptığı açıklamalar onun adıyla "Sforno" olarak bilinir ve metnin basit anlamı düzeyindeki açıklamalarını, Talmud ve Midraş'taki öğretilerle iç içe sunan bir yapıdadır. Başta Raşi, İbn Ezra, Raşbam ve Ramban olmak üzere kendisinden önceki otoritelerin açıklamalarını ustalıkla birleştirmenin yanında, kendi orijinal bakışını da bu önemli çalışmasına katmıştır. Tora'nın beş kitabının yanında Koelet, Teilim, İyov, Yona, Habakkuk ve Zeharya kitaplarına da açıklamalar yazmıştır. Bunun yanında, Or Amim adlı eserinde Aristo felsefesindeki, Tora'ya aykırı kaçan konulara karşı tezler ileri sürmüştür.

DEVAR TORA

["Straight Talk" / Rabi Şaul Rosenblatt - www.aish.com]

Paçavralardan Servete

Yosef bir köle olarak satılmıştı. Efendisinin eşi onu baştan çıkarmaya çalıştı, ama o kadının cazibesine direndi. Bunu yaptığı için ödülü ne oldu? Olası en karanlık zindana atıldı. Bir anlamda o  dönemin Şeytan Adası'na sürüldü. Sonunda ufukta bir umut ışığı belirdi ve Paro'nun içki sorumlusu, Yosef'in davasını Paro'ya götürmeye söz verdi. Ama ardından iki sene daha geçti ve hiçbir şey değişmedi. Eğer bir insanın umutsuzluğa kapılması gereken bir dönem olduysa, bu kesinlikle o dönemdi. Yosef bütün hayatını iyi ve dürüst bir insan olmaya adamıştı ve bu çabalarının karşılığında ne almıştı? Nefret, kölelik, intikam ve nankörlük...

Hahamlarımız şöyle derler: "Tanrı'nın kurtarışı bir göz kırpması ile gelebilir." Yosef  için de böyle oldu. Tanrı, Yosef için zamanın geldiğine karar verdi ve çarklar hızla dönmeye başladı. Paro bir rüya gördü, hiç kimse bu rüyayı yorumlayamadı. Paro'nun içki sorumlusu, Yahudi bir köleyi hatırladı. Yosef çağrıldı, rüya yorumlandı; Yosef açıkça bu sorumluluğu alacak kişiydi. Yosef'e Paro'nun yardımcısı olarak görev verildi. Krallara layık giysilere bürünerek, bütün Mısır'da dolaştı ve nereye gitse, büyük kitleler dönüp ona selam verdiler. Hahamlarımız, Yosef'in çok yakışıklı olduğunu, o kadar ki, kadınların onu daha iyi görmek için evlerinin çatılarına tırmandıklarını belirtirler.

Yosef birkaç saat içinde, en alçak ve en çok küçümsenen insandan, dünyanın en güçlü ve en etkili adamına dönüştü. Çağrılmadan birkaç dakika önce, zindanı birkaç dakika içinde terk edeceğini hayal bile edemezdi. Birkaç saat sonra, bütün Mısır'ı denetim altına almıştı.

Umutsuzluk bir Yahudi kavramı değildir - çünkü her şey her zaman değişebilir. Bazı durumlar umutsuz görünür, hiçbir çıkar yolun olmadığını söyleriz - ama koşullar değişebilir - ve genellikle bu değişiklik ani olur. Yahudiler bunu herkesten daha iyi bilmelidirler. İki bin yıl boyunca yaşanan sürgün ve ıstırap sırasında, kolaylıkla umutsuzluğa kapılabileceğimiz ve tükendiğimiz zamanlar olmuştur... Ama her zaman ilerisi için, daha iyi bir dönemin hayalini görüp umut ettik. İşler ne kadar kötü olursa olsun, kurtuluş hemen köşenin öbür tarafında olabilir. Ve genellikle öyle olmuştur.

Suriye-Yunanlılarına teslim olup umutsuzluğa kapılmak kolay olurdu. Ama Makabiler, onun yerine umudu tercih etmişlerdi. Ve küçük bir insan grubunun seçimi sayesinde, Yahudiler bugüne kadar hayatta kalmayı başarmışlardır.

Yahudiliğin devamlılığının çok zor olduğu bir dönemde yaşıyor olabiliriz. Ama kurtuluş hemen köşenin diğer yanındadır - eğer ona, gerçekleşmesini isteyecek kadar önem verirsek tabi.

YAHUDİ EVİNİN TEMELLERİ

[Dini Uygulama Rehberi - Rabi Nisim Behar]

Hanuka'daki Şabat ve Roş Hodeş Duaları

1.      Hanuka içindeki Roş Hodeş: Amida'dan sonra Alel (Ligmor) ve Kadiş Titkabal söylenir, iki Sefer Tora çıkartılır ve dört Ole çağrılır. Birinci Sefer Tora'da Roş Hodeş peraşası okunur ve üç Ole çağrılır. Kadiş söylenmez ve ikinci Sefer Tora'dan Hanuka peraşasının o günkü parçası okunur. Hatsi Kadiş, Aşre ve Uva Letsiyon'dan sonra Sefer Tora yerine götürülür; Hatsi Kadiş'ten sonra Roş Hodeş Musafı okunur. Amida bittiğinde Kadiş Titkabal, Barehi Nafşi (Teilim 104), Mizmor Şir Hanukat (Teilim 7), Kadiş Yee Şelama Raba, Kave, Pitum Aketoret, Tana Deve Eliyau, Kadiş Al Yisrael, Barehu, Alenu Leşabeah'la Tefila bitirilir. Musaf'ta Al Anisim söylenir.

2.      Hanuka içindeki Şabat: Şabat Amidası'ndan sonra Alel (Ligmor) ve Kadiş Titkabal söylenir. İki Sefer Tora çıkartılır. Birincisinde yedi Ole çağırılır. Hatsi Kadiş'ten sonra Maftir'e Hanuka'nın o günkü parçası okunur. Tekrar Hatsi Kadiş okunur ve duaya her Şabat gibi devam edilir.

3.      Hanuka, Şabat ve Roş Hodeş: Alel (Ligmor) okunduktan sonra üç Sefer Tora çıkartılır. Birincisinde altı Ole çağırılır, ikinci Sefer Tora'da Roş Hodeş peraşası, yedinci Ole'ye okunur. Hatsi Kadiş'ten sonra Maftir'e Hanuka peraşasının o günkü parçası okunur. Tekrar Hatsi Kadiş'ten sonra her Şabat gibi Tefila'ya devam edilir. Sadece Musaf'ta "Şabat ve Roş Hodeş Amidası"nda Ata Yatsarta okunur ve Musaf'a her Şabat gibi devam edilir. Musaf'ta Al Anisim okunur.

5 CEVAP

1)      Nil Nehri'nin kenarındaydı ve 7 şişman ineğin 7 cılız inek tarafından yutulduğunu gördü.

2)      Tsafenat Paaneah - sırları açığa çıkaran.

3)      7 bolluk yılına ait fazladan yiyeceği depolamak.

4)      Onları casusluk etmekle suçladı ve Şimon'u Mısır'da tuttu.

5)      En genç kardeşlerini getirmeleri gerekiyordu.

Haftanın Sözü

["Shabbat Shalom Weekly" - Rabi Kalman Packouz]

Sancı kaçınılmazdır; ıstırap isteğe bağlıdır.