Ağlama duvarında bir an bile geçirirseniz, bir daha asla uzaklara gitmezsiniz.

Rabi Avraam Yeoğua Heschel

İkinci Dünya savaşının sonunda, Almanlarla üç yıl savaşmanın ardından, Yaşa, Kiev'deki evine geri dönmüştü. Oraya ulaştığında, Almanlar'ın bütün ailesini öldürdüğünü öğrendi. Eski evine gitti ve orada artık yabancıların yaşadığını gördü. Ailesi hakkında en ufak bir bilgiye ula?abilmek için bütün kasabayı adım adım dolaştı. En sonunda tanıdık bir kom?uya rastlayabildi. Almanlar bütün Yahudileri toplamadan önce, Ya?a'nın babası bu kom?uya gelip Ya?a için bir şey bırakmıştı. Komşu Yaşa'yı içeri aldı ve a?ağıdaki kilere götürdü. Ya?a, gözlerinden akan yağları hissetti. Babası, Almanlar'ın bütün Yahudiler'i öldüreceklerini biliyordu. Acaba Ya?a'nın sahip olmasını istediği şey neydi?

Komşu, bir sürü kutunun altından bir şey çıkardı ortaya. Bu bir ?ofar'dı, babasının ?ofarıydı.. Kom?usu ?ofar'y Ya?a'ya verip, "Baban, senin bunu Almanlar yenildiği ve Yahudiler'in özgür ve güven içinde oldukları zaman çalacağını söyledi."dedi.

Bunu takip eden yılda, Ya?a bir ev ve iş bulmuştu. Alman canilerden kaçan ya da kendisi gibi orduda olan birkaç bin Yahudi Kiev'e geri dönmüştü. Ya?a, ?ofar'y ne zaman çalacağına karar vermek istedi. Almanlar Kiev'li otuz beş bin Yahudi'yi, ?ehrin dığındaki Babi- Yar adlı bir ormanda öldürmü?lerdi. Ya?a, bu katliamın yaşandığı iki günün yıldönümünde Babi Yar'a gitmeye karar verdi. Belki orada, ?ofar'y bile çalabilirdi.

Sanki onlarca Yahudi'nin kafasında aynı düşünceler vardı. Ya?a, Babi Yar'a ulaştığında, insanlar Kadi? söylüyorlardı. Daha ?ofar'ını çalamadan, birdenbire Rus polisi gelip insanların dağılıp evlerine gitmeleri gerektişi söylediler. Burada gösteri yapmak ya da toplu dua etmek gibi bir hakları yoktu. İnsanlar protesto etti ve polis birkaç tanesini sertçe dövdü. Ya?a, Almanlar yenilmiş oldukları halde, Yahudiler'in henüz güvende ve özgür olmadıklarına karar verdi. ?ofar'ını çalamadı.

Aradan yıllar geçti. Bir çok Yahudi, katledilen binlerce Yahudi'yi anmak için Babi-Yar'da bir anıt inşaa etmek istedi. Rus hükümeti bunun için izin vermeyi reddetti. En sonunda, hükümet anıtı, kendi yapmaya karar verdi. Anıt bitirildiği zaman, Ya?a, ?ofar'ını alıp Babi Yar'a gitti. Anıta baktı. Orada öldürülen farklı ulusların isimleri vardı üzerinde. Ama ölenlerinin yarısından fazlası Yahudi olduğu halde, Yahudiler'in ismi yoktu anıtta. Ya?a, ?ofar'ını çalamayacağını düşündü. Yahudiler, Rusya'da güvende olsalar da, hala Yahudi olmak için özgür değillerdi.

Daha sonra, 1967'de, İsrael 6 gün savasını kazandı. Rus hükümeti Araplar'y savunuyor, hergün İsrael'e gazeteler veya radyo aracılışıla saldırıyordu. Ya?a, büyük bir fabrikanın yöneticisi oldu. Günün birinde, Ya?a, başka fabrika yöneticileri ile birlikte, vali konağına çağırıldı ve kendisinden, İsrael'e saldıran gazeteler hakkında bir bildiriyi imzalanması istendi. Ya?a bunu reddetti. Bundan birkaç hafta sonra, Ya?a başka bir göreve tayin edildi. Artık işi daha zor, kazancı da daha azdı. Ya?a, Yahudilerin Rusya'da hiçbir zaman özgür olamayacaklarını gördü ve Israel'e gitmek için vize ba?vurusunda bulundu Ama reddedildi ve bir süre sonra işini de kaybetti. Ancak, her sene yeniden ba?vurmaya devam etti.

En sonunda, 1973 yılının yazında, Ya?a, vizesini alabildi. Ama e?i, onunla birlikte Israel'e gitmek istemedi. "İsrael'de yaşamak çok tehlikeli" demiştiYa?a'ya. Ya?a, eşine ne kadar yalvardısa da, o, Kiev'in barı? ve huzurunu, Yahudi Devleti'nde yaşamaya tercih etti.

Ya?a, İsrael'e tek bağına gitmeyi, eşini daha sonra yanına almaya karar verdi. Kysa bir sürede hazırlandı ve elinde iki bavul bir de babasının ?ofarıla İsrael'e ulaştı. Ro? A?ana'da hemen sonraydı. Bu nedenle, Ya?a, ?ofarını çalmak için Yom Kipur'un bitmesini beklemek istedi. Yom Kipur'da ö?leden sonra, hala sinagogda dua ederken, bütün genç adamların dışarı çıktığını fark etti. Kysa bir düre sonra siren sesleri işitilmeye başladı. Araplar, İsrael'e yılın en kutsal gününde saldırmı?lardı.

"Oy" dedi Ya?a, "işte şimdi Yahudiler, İsrael devletinde özgürler...ama güvende değilller. Babamın ?ofarını hala çalamam."

Zorlu savağla geçen haftaların sonunda, İsrael, kendisine saldıran Araplar'y yenilgiye uğratmıştı. Ülke şimdi güvendeydi. Ancak Yom Kipur savağı, Ya?a'nın eşini daha da korkutmuştu ve birkaç yıl daha gelmeyi istemeyecekti. En sonunda gelmeye karar verdiğinde ise, Rus hükümeti Yahudiler'in Rusya'yı terk etmelerine izin vermeyecekti.

Aradan yıllar geçti. Mihail Gorbaçov iktidara geldi ve Yahudiler'in İsrael'e gitmelerine izin verdi. Birçok Rus, bağlarına gelenler yüzünden Yahudileri suçladığı için, bir çok Yahudi, Rusya'da kalmaktan korktu. Ya?a'nın e?i, şimdi, Rusya'da yaşamanın, İsrael'de yaşamaktan daha tehlikeli olduğunu görüyordu. 1990'da, iki yüz bin Yahudi İsrael'e geldi. Bunlardan biri de Ya?a'nın eşiydi.

1990'daki Ro? A?ana'da, Ya?a, evine dönüp babasının ?ofarını aldıktan 45 yıl sonra, en sonunda babasının son isteşini yerine getirebildi. şimdi, Almanlar yenilmişti ve Yahudiler İsrael'de hem özgür hem de güven içindeydi. Ya?a, ?ofarını çaldı. Bu an, onun hayatındaki en mutlu andı.

Rabi Allen S. Maller.

**

Rabi Allen S. Maller., California Culver Citı'de Akiba Sinagogu'nun hahamıdır. Kendisi, Tanrı, Cinsiyet ve Kabala kitabının yazarı ve Tikkum'un bayram duaları serisinin baş editörüdür.