Aralık 1995'te Boston'lu iş adamı Aaron Feuerstein yetmişinci doğum günü partisinden evine yeni dönmüştü. Telefonu açtığında hattın öbür ucundaki ses ona Lawrence, Massachusetts'taki Malden Mills tekstil fabrikasının tamamen yandığı acı haberini vermişti. Yangında bazıları ciddi olmak üzere yirmi altı çalışanı da yaralanmıştı.

Tevrat'a göre Avraam'ın yeğeni Lot, uzun seneler boyunca amcasının yanında yaşamıştı. Nedense daha sonra Sodom şehrine taşındı. Bilindiği gibi bu şehir, Tevratta, bütün kötülükleri temsil eder. Lot aslında o şehirde oturan Sodomlu komşuları kadar kötü huylu olmadı. Ancak, onların karakteri kısmen de olsa onu etkiledi. Örneğin Sodom halkı, Lot'a misafir olarak gelenlerin kendilerine ''tecavüz edilmek üzere'' teslim edilmelerini istemişti.

"Ve Tanrı yarattıklarına baktı ve her şeyin çok iyi olduğunu gördü" (Bereşit 1:31). [Ribi Nahman, Şemuel adına şöyle der: " 'Çok iyi' sözcükleri] 'yetzer hara' yı yani kötü eğilimlerimizi simgeler."

Ribi Akiva Eiger (1761-1837) Şabat sofrasında konuklarını ağırlıyormuş. Misafirlerinden biri masaya çarparak istemeden kırmızı şarap dolu bir kadehin örtünün üzerine dökülmesine sebep olmuş. Bunun üzerine Ribi Akiva, çok mahçup olan misafirinin özür dilemek için ağzını açmasına fırsat bile vermeden masayı ayağıyla hafifçe kımıldatarak kendi önündeki şarap kadehini devirmiş. "Bu masanın bir sorunu var galiba," diyerek de misafirini rahatlatmış, "şabat bittikten sonra baktırmam gerekecek".

Maimonides, Art Buchwald ve her davranışın önemi

Maimonides, "Pişmanlık Yasaları" adlı eserinin dikkat çekici bir bölümünde, yaptığımız iyi ve kötü eylemlerin her an için dengede olduğu duygusu ile hayatımıza devam ettiğimizi öne sürer.

Maimonides'in öğüdü: Olumsuz davranış nasıl değiştirilir
On ikinci yüzyılda yaşamış olan filozof ve din bilgini Moses Maimonides (Rambam), insanların yaşamları boyunca aşırı davranışlardan kaçınarak "altın orta yolu" izlemeleri gerektişine inanırdı. Örneşin insan her gün en güzel elbiselerini giymekten kaçınmalı, ancak yırtık pırtık elbiselerle de dolaşmamaya özen göstermelidir.

Kürtaj cinayet midir? Bir kadının kürtaj hakkı mutlak mıdır?

"Konservatif" veya "liberal" eğilimli kişiler için yukarıdaki soruların cevabı kesindir: Dini açıdan "sağda" olanlar, yaşamın "ana rahmine düşme" ile başladığına, dolayısıyle kürtajın cinayetten farksız olduğuna inanırlar. "Liberaller" ise hayatın doğum anında başladığına ve (bir kadının vücuduyla ilgili istediği her şeyi yapmaya hakkı olduğu için) hamileliğin altıncı ayına kadar kürtaj yapılmasına izin verilmesi gerektiğine inanırlar.

Rav Abraham Twerski çok zengin bir arkadaşının düğün davetine gitmeden önce aklından geçenleri ve bu davet hakkındaki endişelerini şöyle anlatıyor:

İngiliz krallarından biri, ailesini ve özellikle oğullarını çok korkuturmuş. Danışmanlarından biri krala çocuklarına karşı daha yumuşak davranmasını önermiş. Kral bu sözlere çok kızmış: "Babam da beni çok korkuturdu. Ben de oğullarımın benden korkmasını istiyorum."

Yahudi geleneğinde misafirperverliğin en önemli yanı, konuklarımızı karşılarken gösterdiğimiz titizlik kadar, onları uğurlarken kullandığımız sözcükler ve takındığımz tavırdır (bilindiği gibi İbranice şalom sözcüğü hem "hoş geldin" hem de "hoşça kal" anlamında kullanılır).

Tevrat'ta aşk, genellikle erkeğin bakış açısından tarif edilir. Yitzhak'ın Rivka'yı, Yaakov'un Rahel'i, Şimşon'un da (maalesef) Dalila'yı sevdiğini biliyoruz. Ancak Tevrat'ta sadece bir kadının erkeğini sevdiği açıkça belirtilmiştir: Kral Şaul'un kızı Mihal'in, babasının ordusunun kahraman komutanı David'i sevdiği, tam iki kere belirtilmiştir. (Şemuel I 18:20, 28)

Rav Shlomo Zalman Auerbach (1910-1995), yirminci yüzyılın en önemli din bilginlerinden biriydi. Hayatı boyunca Yeruşalayim'de ikamet eden Rav, öksüzlere, dullara ve bunun gibi toplumun çoğunlukla gözardı ettiği diğer kişilere beslediği merhamet ve saygı duyguları ile tanınırdı.

Dünyada en çok tanınan ve değer verilen ödüller, Nobel ödülleridir. Edebiyat, barış, ekonomi, tıp ve bilim dallarında verilen bu ödüller, yüz yıl kadar önce Alfred Nobel (1833-1896) tarafından yaratılmıştı. Nobel büyük servetini patlayıcı madde üretiminden elde etmişti. En önemli buluşlarından biri ise dinamitti.

Hıristiyan din bilimcileri ve Batılı düşünürler, bir hayat kurtarmak için bile olsa, yalan söylemenin hatalı bir davranış olduğunu savunmuşlardır.

Sadece iyi niyet yeterli değildir; bunun dışında kişi iyi niyetinin olumlu sonuçlar doğurması için de çaba göstermelidir. İşte insanın konuşmadan önce sözlerini tartması bunun için önemlidir. MS ikinci yüzyılda yaşamış Rav Meir'in yasta olan kişiye huzurdan çok acı veren teselli sözcüklerini eleştirmesi bu yüzdendir:

Eski çağlarda Bene Yisrael'in haklı olarak nefret edebileceği bir millet varsa o da Mısır'dı. Mısır yönetimi ve halkı, yüzyıllar boyunca Bene Yisrael'den köle olarak faydalanmış, kısa bir dönem için de, yeni doğan erkek bebeklerini katletmeyi denemişti (Şemot 1:22).

Şamay taraftarları ile Hillel taraftarları arasında üç yıl kadar süren bir tartışma yaşanmıştı. Şamay taraftarları: "Yasa (halaha), bizim görüşlerimize uygundur," diye diretiyorlar, Hillel taraftarları da "Yasa, bizim görüşlerimize uygundur," diye iddia ediyorlardı. Göklerden gelen bir ses şöyle bir açıklama getirdi: "Her iki tarafın da öğretileri, yaşayan Tanrı'nın sözleridir, ancak yasa, Hillel taraftarlarının görüşlerine uygundur."

Ünlü din bilgini Rav Israel Salanter (1810-1883) günlerden bir gün bir kunduracının evinde geceyi geçiriyordu. Gece geç vakit olmasına rağmen, titreyen, nerdeyse sönmekte olan mumun ışığında yaşlı kunduracı hala çalışıyordu.

Yeni evli bir gelini kutlarken önünde dansedip şarkı söyleyenlerin kullanacakları övgü sözlerinin ne olması gerektiği meselesi Hillel ve Şamay hanedanları arasında tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmanın ayrıntıları Talmud'da yer almaktadır.

Frank Lloyd Wright'ın şahit olarak çıktığı bir mahkemede kendisi hakkında "yaşayan en büyük mimar" olarak bahsettiği söylenir.

177: Ölmekte olan bir hastaya doktoru veya yakını, gerçeği söylemeli mi?

Çok varlıklı bir Yahudi, bir Rav'dan aldığı dersler sonucunda bütün gelenekleri ve kuralları öğrenmiş dindar olmuştu. Ancak bu adam çabuk öfkelenir ve çok küfür ederdi. Bu davranışı ise dindar kişiliği ile pek bağdaşmıyordu.

"Öç almayacaksın... Komşunu kendin gibi seveceksin"

Tora'nın en tanınmış dizelerinden biri belki de, "Öç almayacaksın. Halkından birine kin beslemeyeceksin. Komşunu kendin gibi seveceksin. Ben Tanrı'yım," buyruğudur (Vayikra 19:18). Böyle olmasına rağmen çoğu Yahudi, Tora'daki 613 buyruğun bir tanesi olan bu buyruğun öç almayı yasakladığının farkında değildir.

Carol'un babası kısa bir süre önce vefat etmişti.Bu yüzden de Carol, düğününde ağabeyinin ona refakat etmesini planlamıştı. Ancak törenden kısa bir süre önce kızkardeşi ona, ağabeyinin söylediği bazı sözleri aktardı: "Carol çok tatlı bir kız ama David ondan çok daha becerikli. Bence kısa bir süre sonra ondan sıkılacaktır." Carol bu sözleri duyduğunda mahvoldu. Ağabeyinin ona düğünde refakat etmesini kesinlikle istemedi. Yıllar sonra hala birbirleriyle konuşmazlar.

Ulusal Yahudi Eğitim ve Liderlik Merkezi Başkanı Rav İrwin Kula, New Jersey'li bir doktorla sohbet ediyordu. Sohbetlerinin konusu tıbbi olduğu kadar Yahudilikle ilgili konuları kapsıyordu. Ancak doktor, Yahudilikle ilgili konularla pek ilgilenmediği için sohbette tıbbi konular daha çok ağırlık kazanmıştı.

Şammay der ki: '' Herkesi neşeli bir çehre ile karşılayın. ''
- Pirkei Avot 1:15

Yahudilik kurallarına göre sabah ibadet etseniz de etmeseniz de, sabah duasının içinde yer alan Talmud'dan alınma şu özel bölümü muhakkak okumalısınız:

Rav Telushkin, yakında evlilik törenlerini icra edeceği üç çiftle birlikte birkaç ay boyunca etraflıca konuşma fırsatı bulmuştu. Sohbetleri sırasında her üç çiftin de, çöpçatanlık görevi yapan servisler vasıtasıyle tanıştığı ortaya çıktı. Bir tanesi internet üzerinden hizmet veren bir Yahudi ajans vasıtasıyle, ikincisi bir gazetenin ''kişisel'' ilanları yolu ile, üçüncüsü ise bir çöpçatanlık bürosu yardımı ile eşlerini bulmuştu.

Rav Jeffrey Salkin bir gün hava alanına giderken, onu götüren taksinin şoförü ile sohbete dalmıştı. Konuşma sırasında şoförün ailesinin, bir ara, Rav Salkin`in şu anda hahamı bulunduğu cemaatin üyesi olduğu ortaya çıkmış. Yoğun trafiğin içinde beklerken adam Rav Salkin`e şöyle sormuş: "Kendi Bar Mitzva töreninden beri sinagoga ayak basmamış olan bir Yahudi`ye ne dersiniz?"

"Bir buyruğu yerine getirme fırsatı karşınıza çıkmışsa, hiç beklemeden gereğini yapın."

- Mehilta Bo, Peraşa 9

"Başkalarına sana davranmalarını istediğin gibi davran" adlı kitabında psikiyatr ve Hasidik haham Dr. Abraham Twerski, çok anlamlı bir "bikur holim" (hastaları ziyaret) öyküsü anlatır. Bu güçlü örnekte Rav Twerski, hastaları ziyaret etme mitzvasının hem hastanın hem de onu ziyaret edenin yaşamını nasıl değiştirebileceğini ve yüceltebileceğini aktarır:

Bir uçak yolculuğu sırasında, kan ter içinde kalmış genç bir kadın, üç küçük çocuğu ile uğraşıyordu. Biri ağlıyor, biri uçağın koridorunda ileri geri koşuşturuyor, diğeri ise avaz avaz bağırıyordu. Yolcuların bazıları genç anneye öfke dolu bakışlar fırlatıyor, bazıları ise söyleniyordu.

191: İşveren çalışanlarının nasıl yaşadığını bilmelidir

Bazı işverenler, senede bir kez de olsa, çalışanları için kendi evlerinde bir davet düzenlerler. Buna benzer cömert davranışlar, işverenin çalışanlarına saygı ve sevgi ile yaklaştığını hissettirir.

Birinci Tapınak ne sebeple yıkılmıştı (MÖ 586)? [O zamanlarda yaşayan Yahudiler tarafından] işlenmiş olan üç kabahat yüzünden: putperestlik, cinsel ahlaksızlık, ve cinayet...

İsim belirtmeden hediye vermenin doğru olmadığı haller

Eğer bir arkadaşınıza bir armağan verdiyseniz onu bundan haberdar etmeniz [isim belirtmeden hediye vermemeniz] gerekir.

- Talmud Bavli, Şabat 10b

Mesele bağış yapmak olduğunda önemli olan, niyetinizin ve kalbinizin saf olması veya isim belirtmeden bağış yapmış olmanız değil, verdiğiniz paranın faydalı olması, iyi bir iş için kullanılmasıdır.

Tora bize şunu öğretir: "Yalandan uzak duracaksın" (Şemot 23:7). Onüçüncü yüzyıl bilginlerinden Rav Yehuda Ahasid Tevrat'ın bu yasağını, yalan söylememenin ötesinde başkalarının da yalan söylemesine meydan vermemek olarak yorumlamıştır. Rav Yehuda'ya göre, "Birbirleriyle fısıldaşmakta olan birilerini gördüğünüzde [merakınızı yenerek], aralarında neler konuştuklarını sormaktan kaçının.

Peygamberlerin her türlü deyişini Yahudi geleneğinin kutsal ve aydınlatıcı olarak kabul edeceği düşünülebilir. Ancak bu her zaman geçerli değildir. Örneğin Rav'larımız Yeşaya'nın şu sözlerinden pek hoşnut değillerdi: "Çünkü dudakları kirli bir adamım, dudakları kirli bir halkın arasında yaşıyorum."

[Rav Yeoşua'nın öğretilerinden]: "... çoğunluğun dayanılmaz bulduğu emirleri topluma zorla kabul ettiremeyiz."
- Babil Talmudu, Bava Bathra 60b

Tora yasaları arasında uygulanması en zor olanlardan biri "Komşunu kendin gibi seveceksin" sözleri ile aynı mısrada yer alan sözcüklerdir. Altın Kuralı zikretmeden önce Tora şöyle buyurur, "Öç almayacaksın. Halkından birine kin beslemeyeceksin," (Vayikra 19:18).

Karını kendin kadar sev
- Babil Talmudu, Yevamot 62 b

Tanınmış din adamı ve yazar Michael Gold ile erkek kardeşi, aralarındaki tatsız kavgadan sonra tam bir yıl boyunca birbirleriyle görüşmemiş, konuşmamışlardı. Bir ara Michael, kardeşinin işini kaybettiğini, evinin taksitlerini ödeyemez duruma geldiği için de evine el konulmak üzere olduğunu öğrendi.

Talmud'da yer alan bir İbranice kelime oyununa göre, insanın karakterini ortaya çıkaran üç özellik vardır: "insanın kadehi, cüzdanı ve öfkesi" (Talmud Bavli, Eruvin 65b).

Arkadaşının öküzünü yahut koyununu yoldan sapmış gördüğün zaman, onları görmemezlikten gelmeyeceksin; mutlaka onları arkadaşına geri getireceksin... ve onun giysisi için de böyle yapacaksın; ve arkadaşının kaybettiği, ve senin bulduğun onun kaybolmuş her şeyi için böyle yapacaksın; görmemezlikten gelmemelisin.

Kibirli olmanın panzehiri

Çok büyük bir insan topluluğu gördüğümüzde çoğumuz, içindeki bireyleri görmeden "kalabalık" deyip geçeriz. Kalabalıktaki bireyleri önemsiz addetmek doğal bir eğilimdir.

Patlamadan önce düşünmeniz gereken üç şey:
Çabuk kızan bir insansanız aşağıdaki üç cümleyi bir kağıda yazıp her zaman yanınızda bulundurmaya çalışın. Patlamaya hazır olduğunuzda veya başkalarını yaralayabilecek veya onları aşağılayabilecek bir şeyler söylemek üzere olduğunuzda, o kağıdı ortaya çıkarın ve orada yazılı olanlar hakkında biraz düşünün.

Onuncu Buyruk şöyle der: "Komşunun evine, karısına... hiçbir şeyine göz dikmeyeceksin." (Şemot 20:17).

Bu buyruğun tartışıldığı derslerde öğrenciler bu buyruk hakkındaki şaşkınlıklarını bazen dile getirirler: "Göz dikmek, gıpta etmek neden bu kadar kötü olsun ki? Bu sadece bir duygu, eylem değil... Tanrı bunu neden yasaklıyor ki?"

Yahudi dünyasında Hafets Hayim olarak tanınan Ribi Israel Meir Kagan (1838-1933), dilini sakınmak ve başkaları hakkında haksızca "laşon ara" konuşmamakla ilgili birkaç önemli kitap yazmıştır. Rav Kagan Doğu Avrupa'daki Yahudi cemaatlerini sıkça ziyaret eder, bu ve diğer farklı konularla ilgili konuşmalar verirdi.

Tora'daki "komşunu kendin gibi sev" kesin ifadesinin içeriğinde "kendini sev" buyruğu gömülüdür.

Kendini sevmek, sadece kendimize nasıl davrandığımızı ve kendimizi nasıl algıladığımızı değil, aynı zamanda başkalarına karşı nasıl davranacağımız anafikrini de içerir.

Kazalar oluverir

Dennis Prager'in üç seneden beri Los Angeles'te verdiği Tora dersinde Şemot kitabının 21. bölümüne gelinmişti. Bu bölümde diğer kuralların yanısıra, hayvanların çevrelerine verebilecekleri zararları kapsayan yasalara da yer verilmiştir.

Onu ilk söyleyenin adını zikrederek bir ifadeyi tekrarlayan, dünyanın kurtuluşuna katkıda bulunur.
- Pirke Avot 6:6

Adam bir gün [M.S. dördüncü yüzyılda yaşamış] Rabi Rava'nın yanına gelerek şöyle demiş: "Şehrin valisi bana birini öldürmemi emretti. Ancak bunu yapmayı reddedersem, beni öldürtecek.[Ne yapmam gerekir?]"

Binbeşyüz sene kadar önce Talmud bilginlerinden Rav Safra, günlerden bir gün eşeğini satılığa çıkarır. Bir sabah tam dua ettiği sırada eşeği satın almak isteyen biri onun yanına gelir ve Rav'ın o anda dua etmesine aldırış bile etmeden hayvanla ilgili teklifini yüksek sesle söyler.

İyilikseverlik dolu bir hafta, bir "gemilut hesed" haftası

Jack Doueck'in "Hesed Bumerang'ı" adlı kitabı, iyilikseverlik eylemlerinin (gemilut hesed) sadece Gelecek Dünyada değil, bu dünyada da ödüllendirildiği temel Talmud prensibine dayanır. Doueck, iyilik yapmanın insana tıbbi açıdan sağladığı avantajları belgelemek için çeşitli ilmi verileri sıralar.

Yeruşalayim'in önde gelen din adamlarından Rav Arieh Levine'in oğlu Rav Raphael Benjamin Levine bir gün babasına, ders verdiği Etz Hayim yeşivasına sabah çocuklar geldiğinde neden önünden geçerken onları tek tek dikkatle süzdüğünü sormuş.

Yas tutulmakta olan bir evde sessizliğin önemi

Tevrat bize İyov'un başına gelen korkunç felaketleri anlatır. Çok kısa bir süre zarfında İyov bütün servetini kaybetmiş, üzerlerine bina çöken on çocuğu ölmüştü. Hemen ardından da İyov'un yüzünde ona çok acı veren çıbanlar çıkmıştı.

İftiranın her türlüsü, yani doğru olmayan ifadelerin başkalarına aktarılması, genel olarak ahlak kurallarına ve yasalara aykırıdır. Ancak çoğu insan, başkaları hakkında olumsuz fakat doğru olan ifadelerin aktarılmasını ahlak açısından kabul edilir sayarlar.

Yaptığımız iyilikler bizden sonra da varlıklarını sürdürür

Dünyanın çeşitli yerlerindeki sinagogların birçoğunda, "şekerci" görevini gönüllü olarak yürüten bir yetişkine rastlanır. Uzun Şabat duaları sırasında bu gönüllü, sinagoga gelen çocuklara çikolata veya şeker dağıtır. Rav Jack Riemer cemaati için bu görevi niçin üstlendiğini şöyle anlatır:

"Yargılarken haksızlık yapmayacaksın."
- Vayikra 19:15

Tora'daki "hemcinslerini haksızlık yapmadan yargılama" buyruğu, daha çok hakimlere yönelikti. Bu sözlere dayanarak Rav Pappa Talmud'da, hakimlere, sevdikleri veya nefret ettikleri kişilerle ilgili bir davaya bakmamaları konusunda uyarıda bulunur, zira der, "sevilen bir insanı ilgilendiren bir davada hakim o kişinin hatalarını göremeyecek, nefret ettiği bir kişiyi ilgilendiren bir davada ise o kişinin iyi yanlarını farkedemeyecektir" (Ketubot 105b).

Tora neden, "Yalan söylemeyeceksin", emriyle yetinmeyip onun dışında "Yalan şeyden uzak ol" diye buyurmaktadır? (Şemot 23:7)

Dağa tırmanış: Anlam Arayışım adlı kitabında Kirk Douglas, vahşi hayvan avlamak için gerçekleştirdiği bir Kenya yolculuğunu anlatmaktadır. Çok güçlü bir silah edinen Douglas bu yolculuğu sırasında, bir leopar, bir ceylan, bir oriks (Afrika ceylanı) ve bir zebra vurmayı başarır. Bu yolculuktan sonra kendisine Avcı Douglas lakabı takılan ünlü aktör, Beverlı Hills'e döndükten sonra evinin duvarlarına ganimetlerini astırır.

Yahudiler kadar Yahudi olmayanlara da yardım edin

1978'de Rav Shlomo Carlebach Yugoslavya'nın Dubrovnik kentinde bir konser veriyordu. Konser bittiğinde etrafta dolaşmaya çıkan Rav Shlomo, hıçkırarak ağlayan bir gence rastladı. "Kutsal kardeşim," diye sordu, "neden böyle kalbini parçalarcasına ağlıyorsun?" Adam (Yahudi değildi) Rav Shlomo'ya Paris'teki bir Tıp okuluna burs kazandığını, ancak uçak biletini ödeyecek parası olmadığını anlattı.

Yahudi yasasının kişinin toplum önünde utandırılmasını onayladığı haller

Yahudilik kişilerin başkaları tarafından toplum önünde küçük düşürülmelerini yasaklar. Bu konuda da taviz vermez: "Komşusunu toplum önünde utandıran kişi onun kanını akıtmış sayılır" (Talmud Bavli, Bava Mezia 58b). "Toplum önünde birini küçük düşürerek utandıran, Tora'yı okumuş ve iyilik yapmış olsa dahi, Öteki Dünya'daki yerini kaybedecektir" (Pirkei Avot 3:15).

Yahudiler toplam Amerikan nüfusunun sadece yüzde ikisini teşkil eder. Amerika genelinde faaliyet gösteren yardım kuruluşları, Yahudi Cemaatleri Birliği (UJC) adlı yardım kuruluşuna göre en az kırk katı kadar daha büyük bir topluma hitap eder. Bu gerçekler göz önüne alındığında UJC'nin Amerikanın en büyük yardım kuruluşu olması dikkat çekicidir.

Doğru olmayan ifadelerin aktarılması, yani iftiranın her türlüsünün, evrensel olarak ahlak kurallarına aykırı genel olarak da yasalara aykırı olduğu kabul edilse de, başkaları hakkında olumsuz ancak doğru ifadelerin kullanılmasına ahlaki açıdan izin verilir.

Çalışmaların bitip ayağa kalktığında, öğrendiklerin hakkında iyice düşün. Öğrendiklerinin arasında uygulamaya koyabileceğin neler olabilir, anlamaya çalış.

- Igeret ha-Rambam (Nahmanides'in Mektubu) önüçüncü yüzyıl

Sağıra lanet etmeyeceksin ve körün önüne tökez koymayacaksın. Allahından korkacaksın.
-Vayikra 19:14

İnsan, kör olan birine niye çelme takmak istesin ki? Zalim veya muzır biri başka kişilere de çelme takmak istese dahi, görüleceği korkusu ile bunu yapmaktan çekinebilir.

Yazar ve editör Clifton Fadiman şöyle demişti, "Klasik bir kitabı tekrar okuduğunuzda kitapta (öncesine göre) yeni şeyler keşfetmez, kendinizde daha çok şey keşfedersiniz." Yahudilik geleneğinin klasik Yahudi metinlerini sistematik olarak tekrar etme konusundaki ısrarının ardında yatan mantık, belki de, bu sözlerin içerdiği kavramdır.

Aşırı derecede sert olan [veya "öfkeli olan"] öğretemez.

- Pirke Avot 2:5

Bir insanın aşırı derecede sert olması veya öfkeli bir mizaca sahip olması eğitim vermesini neden engellesin ki?

Modern demokratik ülkelerin yasaları, "hakları koruma" yönünde şekillendirilmiştir. Örneğin bu aralar tüketici hakları konusu, devamlı olarak gündemdedir.

Talmud'a göre bazı insanlar cennetteki yerlerini bir anda kazanırlar. Bunlar kendilerini gerektiğinde feda ederek, başkalarının hayatını kurtaran kahraman kişilerdir. O büyük fedakarlık anına kadar belki de bu kişilerin hiçbir özelliği yoktur.

Talmud'a göre, tövbe etmek için aslında acele etmeye gerek yoktur. Rav Eliezer şöyle demişti: "Ölümünden bir gün önce tövbe et."

Ancak, Rav Eliezer'in öğrencileri bu kuralın tek başına çok işe yaramadığını hemen anlamışlardı:

Yahudi ilkelerini öğrenmeye günde onbeş dakika ayır... Hemen şimdi başla!

Yahudi gözüyle: Kahraman kime denir?

Kahramanlık kavramı neredeyse her kültürde fiziksel güçle ilişkilendirilir. Kahraman başkalarına göre daha kuvvetlidir, gücünü rakiplerini yenmek için ve her zaman olmasa da çoğunlukla, iyilik yapmak için kullanır. Bir toplumda kahraman olabilecek kişilerin sayısı sınırlıdır, zira çoğu bu sıfatın gerektirdiği fiziksel güç ve cesaretten yoksundur.

Evet, ama...

Aslında bu konuya tam olarak hitap eden herhangi bir öğreti yoktur. Ancak şöyle düşünmek gerekir: Bir kişinin genel topluma silah satma hakkı, silah satın almak isteyen kişilerin özgeçmişlerini ne kadar dikkatle incelediğine bağlıdır.

Yahudi cenaze törenleri gösterişsiz olmalı

Birçok insan çok büyük miktarda para harcamayı saygı göstermekle eşdeğer tutar. Cenaze sahiplerinin gösterişli tabutlara yüksek ücretler ödemelerinin sebeplerinden biri budur. Ancak mantıklı düşünürsek, bu tür harcamaların gereksiz olduğu sonucuna varabiliriz: Cesetler toprağa gömülür, orada ikamet etmezler. Yahudi öğretilerine göre ruh baki kalır, vücut çürür.

Çoğu insan, sevgi ile ilgili Tora'nın üç yasasından sadece ikisini iyi tanır: "Komşunu kendin gibi sev" (Vayikra 19:18) ile "Efendin Tanrı'nı bütün kalbinle seveceksin" (Devarim 6:5). Çok az kişi ise, komşumuzu sevmemizi emreden Tevrat bölümünün aynı zamanda yabancıyı da sevmemizi emrettiğini anımsar: "Ve diyarınızda bir yabancı sizinle misafir olursa, onu mağdur etmeyeceksiniz

Körün önüne engel koymayacaksın. Tanrın'dan korkacaksın: Tanrı benim.
- Vayikra 19:14

İlk okuyuşta bu satırlar, Tora'daki 613 emir arasında uygulanması en kolay olanı zannedilebilir. Ancak bu mısranın anlamı zamanla öyle bir geliştirildi ki, Tora'nın ahlak açısından en zorlayıcı satırlarından biri haline geldi.

Yeşiva eğitiminin verdiği en önemli hayat derslerinden biri, bittul Tora kavramıdır (anlamı ''Tora'nın boşa harcanması''). Aslında bu sözcükler, Tora'yı öğrenmede kullanılacağına, boş yere harcanan zamanı ifade eder.

Uzun bir yolculuğa çıkanın yanında yeteri kadar para olmasını sağlayın

Talmud`a göre, iyilik yapma niyetiyle yolculuğa çıkanları Tanrı korur. şöyle ki: "Bir mitzva yapmak için yolculuğa çıkanın (gönderilenin) başına hiçbir kötülük gelmeyecektir" (Pesahim 8b).

*Yahudi değerleri
50. Hafta 347. Gün, Çarşamba

"Utangaç olanlar hiçbir zaman öğrenemez"

Din bilginleri çoğunlukla, inançlarının esaslarını bir vecize olarak sunmaktan kaçınırlar. Bu isteksizliklerini anlayışla karşılamak gerekir. Bir bilim dalını veya bir yaşam tarzını yirmi, otuz veya daha da uzun seneler boyunca araştıran biri için, o bilimin esas gerçeğinin birkaç cümle içinde özetlenebilmesi imkansız gibi görünür.

''Birinden şüphe edildiği halde delil yetersizliğinden suçsuz olduğunu kabul etme'' ile ilgili Rav'ların öğretisi, teoride uygulanabilir gibi görünse de, gerçek hayatta tatbiki zor bir kavramdır.

Seneden seneye geliri değişkenlik gösteren bir kadın yazar vardı. Geliri düştüğünde en başta, hayırseverlik için ayırdığı paradan kısıntı yapardı.

Etrafımızda o kadar insan acı çekerken, dünya nimetlerinden zevk almamız doğru mudur?Eğer doğru olmadığını düşünüyorsanız, bu demektir ki, hiçbir zaman hiçbir şeyden zevk almanız mümkün olmayacaktır. Çünkü dünya her zaman acılarla dolu olacaktır. Tora'nın bize hatırlattığı gibi:

Eskiden çok zengin olan insanlara "milyoner" denirdi. Daha sonraları enflasyonun etkisiyle zengin olan insanlara "milıarder" denilmeye başlandı.

Zararlı dürtülere karşı koymanın yolları

Dolambaçlı yolu seç, Ey Nazirit, üzüm bağlarına sakın yaklaşma.

Azizlere yakışır davranışlarla ilgili bir öykü okuyanlar öyle güçlü bir etki altında kalırlar ki, günü geldiğinde kendilerini benzer bir durumda bulduklarında, o öyküyü okumuş oldukları için çok farklı bir şekilde hareket ederler.

Bahşiş vermek sosyal bir gelenektir. Alınan hizmetin kalitesi ile orantılı olduğu kadar, bahşişi veren kişinin korkaklığı ile de ilintilidir. Zira insan, özellikle yardımcı olan ve iyi hizmet veren kişiye cömertçe bahşiş vermesine rağmen, kaba davranan ve çok yavaş hizmet veren kişiden de bahşişi pek nadiren esirger.

Biri hakkında veya bir kişiye yönelik "kötü" bir şey söylemeden yirmi dört saat geçirebilir misiniz? Bir Rav cemaatine bu şekilde davranmayı önerdiğinde bazı kişiler, bir başkası hakkında en az bir "kötü şey" söylemeden tam bir günü geçiremeyeceklerini ifade etmişlerdi.

Yeteri kadar vermenin bile yeterli olmadigi zamanlar

Ünlü on dokuzuncu yüzıil düsünürü Rav Joseph Dov Soloveichik bir gün ögrencileri ile birlikte oturmakta iken yanina yaklasan bir kisi ona su garip soruyu yöneltmis: "Pesah Seder'inde sarap yerine süt içebilir miyim?"

Adamın biri senenin birinci gününde önünde biriken ödenmemiş faturalara şöyle bir göz attıktan sonra her biri için birer çek yazarak borçlarını ödemek için işe koyulmaya karar vermiş. Faturalara baktığında morali epey bozulmuştu.

Geleneksel Yahudi kültürü yemin etmeyi, ezelden beri, teşvik etmez. Yeminler genellikle, Tanrı'nın adı zikredilerek ve bir Tora kitabının üzerine el koyarak gerçekleştirilir. Bilinçli olmasa dahi Tanrı'yı bir yalana ortak etmek ciddi bir suç sayıldığı için birçok dindar Yahudi, şahadetlerinin doğru olmayan unsurlar taşıyabileceği çekincesi ile yemin etmekten kaçınırlar.

"Gençliğimizde bize yetişkin gibi davranmamız söylenirdi; şimdi ki yaşlandık, bize bebek gibi davranıyorlar"
- Talmud Bavli, Bava Kamma 92b

Bir an için sizi üzen konuları, dertlerinizi düşünün: kendi veya sevdiğiniz birinin sağlık durumu; para sıkıntısı; iş hayatınızda başarısızlık; çevrenizde kabul görme sorunu; evliliğinizle ilgili sorunlar; çocuklarınızla ilgili sorunlar; bir akrabanız, arkadaşınız veya iş arkadaşınızla aranızdaki geçimsizlik.

Bir cam temizleyicisi camları temizlemek için hazırlanırken, çalıştığı apartman dairesindeki çok değerli bir vazoyu istemeden kırıvermişti.

"Yasal olanın ahlaklı olanla eşdeğer sayılmadığı durumlar"

Tora yasalarının büyük bir çoğunluğu çok spesifiktir. Kaybolmuş bir eşyanın sahibine iade edilmesi buyruğu (Devarim 22:3), erkek çocuğun sekizinci günde sünnet edilmesi emri (Bereşit 17:12) veya yalan yere şahitlik yasağı (Şemot 20:13) örneklerinde olduğu gibi.

Yas tutulmakta olan bir evde sessizliğin önemi

Tevrat bize İyov'un başına gelen korkunç felaketleri anlatır. Çok kısa bir süre zarfında İyov bütün servetini kaybetmiş, üzerlerine bina çöken on çocuğu ölmüştü. Hemen ardından da İyov'un yüzünde ona çok acı veren çıbanlar çıkmıştı.

Bazı insanlar şoföre veya garsona teşekkür etmeden veya onlara cömert bir bahşiş bırakmadan taksiden inmeyi veya lokantadan çıkmayı akıllarına bile getirmezler. Ancak bu kişiler yaşamlarını zenginleştirmek için ellerinden geleni yapan eşleri, aile fertleri veya arkadaşları söz konusu olduğunda şükranlarını ifade etme konusunda bazen çok daha cimri davranabiliyorlar.