Aralık 1995'te Boston'lu iş adamı Aaron Feuerstein yetmişinci doğum günü
partisinden evine yeni dönmüştü. Telefonu açtığında hattın öbür
ucundaki ses ona Lawrence, Massachusetts'taki Malden Mills tekstil
fabrikasının tamamen yandığı acı haberini vermişti. Yangında bazıları
ciddi olmak üzere yirmi altı çalışanı da yaralanmıştı.
|
Devamı...
|
Tevrat'a göre Avraam'ın yeğeni Lot, uzun seneler boyunca amcasının
yanında yaşamıştı. Nedense daha sonra Sodom şehrine taşındı. Bilindiği
gibi bu şehir, Tevratta, bütün kötülükleri temsil eder. Lot aslında o
şehirde oturan Sodomlu komşuları kadar kötü huylu olmadı. Ancak, onların
karakteri kısmen de olsa onu etkiledi. Örneğin Sodom halkı, Lot'a
misafir olarak gelenlerin kendilerine ''tecavüz edilmek üzere'' teslim
edilmelerini istemişti.
|
Devamı...
|
"Ve Tanrı yarattıklarına baktı ve her şeyin çok iyi olduğunu gördü" (Bereşit 1:31). [Ribi Nahman, Şemuel adına şöyle der: " 'Çok iyi' sözcükleri] 'yetzer hara' yı yani kötü eğilimlerimizi simgeler."
|
Devamı...
|
Ribi Akiva Eiger (1761-1837) Şabat sofrasında konuklarını ağırlıyormuş.
Misafirlerinden biri masaya çarparak istemeden kırmızı şarap dolu bir
kadehin örtünün üzerine dökülmesine sebep olmuş. Bunun üzerine Ribi
Akiva, çok mahçup olan misafirinin özür dilemek için ağzını açmasına
fırsat bile vermeden masayı ayağıyla hafifçe kımıldatarak kendi önündeki
şarap kadehini devirmiş. "Bu masanın bir sorunu var galiba," diyerek de
misafirini rahatlatmış, "şabat bittikten sonra baktırmam gerekecek".
|
Devamı...
|
Maimonides, Art Buchwald ve her davranışın önemi
Maimonides,
"Pişmanlık Yasaları" adlı eserinin dikkat çekici bir bölümünde,
yaptığımız iyi ve kötü eylemlerin her an için dengede olduğu duygusu ile
hayatımıza devam ettiğimizi öne sürer.
|
Devamı...
|
Maimonides'in öğüdü: Olumsuz davranış nasıl değiştirilir
On
ikinci yüzyılda yaşamış olan filozof ve din bilgini Moses Maimonides
(Rambam), insanların yaşamları boyunca aşırı davranışlardan kaçınarak
"altın orta yolu" izlemeleri gerektişine inanırdı. Örneşin insan her gün
en güzel elbiselerini giymekten kaçınmalı, ancak yırtık pırtık
elbiselerle de dolaşmamaya özen göstermelidir.
|
Devamı...
|
Kürtaj cinayet midir? Bir kadının kürtaj hakkı mutlak mıdır?
"Konservatif"
veya "liberal" eğilimli kişiler için yukarıdaki soruların cevabı
kesindir: Dini açıdan "sağda" olanlar, yaşamın "ana rahmine düşme" ile
başladığına, dolayısıyle kürtajın cinayetten farksız olduğuna inanırlar.
"Liberaller" ise hayatın doğum anında başladığına ve (bir kadının
vücuduyla ilgili istediği her şeyi yapmaya hakkı olduğu için)
hamileliğin altıncı ayına kadar kürtaj yapılmasına izin verilmesi
gerektiğine inanırlar.
|
Devamı...
|
Rav Abraham Twerski çok zengin bir arkadaşının düğün davetine gitmeden
önce aklından geçenleri ve bu davet hakkındaki endişelerini şöyle
anlatıyor:
|
Devamı...
|
İngiliz krallarından biri, ailesini ve özellikle oğullarını çok
korkuturmuş. Danışmanlarından biri krala çocuklarına karşı daha yumuşak
davranmasını önermiş. Kral bu sözlere çok kızmış: "Babam da beni çok
korkuturdu. Ben de oğullarımın benden korkmasını istiyorum."
|
Devamı...
|
Yahudi geleneğinde misafirperverliğin en önemli yanı, konuklarımızı
karşılarken gösterdiğimiz titizlik kadar, onları uğurlarken
kullandığımız sözcükler ve takındığımz tavırdır (bilindiği gibi İbranice
şalom sözcüğü hem "hoş geldin" hem de "hoşça kal" anlamında
kullanılır).
|
Devamı...
|
Tevrat'ta aşk, genellikle erkeğin bakış açısından tarif edilir.
Yitzhak'ın Rivka'yı, Yaakov'un Rahel'i, Şimşon'un da (maalesef)
Dalila'yı sevdiğini biliyoruz. Ancak Tevrat'ta sadece bir kadının
erkeğini sevdiği açıkça belirtilmiştir: Kral Şaul'un kızı Mihal'in,
babasının ordusunun kahraman komutanı David'i sevdiği, tam iki kere
belirtilmiştir. (Şemuel I 18:20, 28)
|
Devamı...
|
Rav Shlomo Zalman Auerbach (1910-1995), yirminci yüzyılın en önemli din
bilginlerinden biriydi. Hayatı boyunca Yeruşalayim'de ikamet eden Rav,
öksüzlere, dullara ve bunun gibi toplumun çoğunlukla gözardı ettiği
diğer kişilere beslediği merhamet ve saygı duyguları ile tanınırdı.
|
Devamı...
|
Dünyada en çok tanınan ve değer verilen ödüller, Nobel ödülleridir.
Edebiyat, barış, ekonomi, tıp ve bilim dallarında verilen bu ödüller,
yüz yıl kadar önce Alfred Nobel (1833-1896) tarafından yaratılmıştı.
Nobel büyük servetini patlayıcı madde üretiminden elde etmişti. En
önemli buluşlarından biri ise dinamitti.
|
Devamı...
|
Hıristiyan din bilimcileri ve Batılı düşünürler, bir hayat kurtarmak
için bile olsa, yalan söylemenin hatalı bir davranış olduğunu
savunmuşlardır.
|
Devamı...
|
Sadece iyi niyet yeterli değildir; bunun dışında kişi iyi niyetinin
olumlu sonuçlar doğurması için de çaba göstermelidir. İşte insanın
konuşmadan önce sözlerini tartması bunun için önemlidir. MS ikinci
yüzyılda yaşamış Rav Meir'in yasta olan kişiye huzurdan çok acı veren
teselli sözcüklerini eleştirmesi bu yüzdendir:
|
Devamı...
|
Eski çağlarda Bene Yisrael'in haklı olarak nefret edebileceği bir millet
varsa o da Mısır'dı. Mısır yönetimi ve halkı, yüzyıllar boyunca Bene
Yisrael'den köle olarak faydalanmış, kısa bir dönem için de, yeni doğan
erkek bebeklerini katletmeyi denemişti (Şemot 1:22).
|
Devamı...
|
Şamay taraftarları ile Hillel taraftarları arasında üç yıl kadar süren bir tartışma yaşanmıştı. Şamay taraftarları: "Yasa (halaha), bizim görüşlerimize uygundur," diye diretiyorlar, Hillel taraftarları da "Yasa, bizim görüşlerimize uygundur," diye iddia ediyorlardı. Göklerden gelen bir ses şöyle bir açıklama getirdi: "Her iki tarafın da öğretileri, yaşayan Tanrı'nın sözleridir, ancak yasa, Hillel taraftarlarının görüşlerine uygundur."
|
Devamı...
|
Ünlü din bilgini Rav Israel Salanter (1810-1883) günlerden bir gün bir
kunduracının evinde geceyi geçiriyordu. Gece geç vakit olmasına rağmen,
titreyen, nerdeyse sönmekte olan mumun ışığında yaşlı kunduracı hala
çalışıyordu.
|
Devamı...
|
Yeni evli bir gelini kutlarken önünde dansedip şarkı söyleyenlerin
kullanacakları övgü sözlerinin ne olması gerektiği meselesi Hillel ve
Şamay hanedanları arasında tartışma konusu olmuştur. Bu tartışmanın
ayrıntıları Talmud'da yer almaktadır.
|
Devamı...
|
Frank Lloyd Wright'ın şahit olarak çıktığı bir mahkemede kendisi hakkında "yaşayan en büyük mimar" olarak bahsettiği söylenir.
|
Devamı...
|
177: Ölmekte olan bir hastaya doktoru veya yakını, gerçeği söylemeli mi?
|
Devamı...
|
Çok varlıklı bir Yahudi, bir Rav'dan aldığı dersler sonucunda bütün
gelenekleri ve kuralları öğrenmiş dindar olmuştu. Ancak bu adam çabuk
öfkelenir ve çok küfür ederdi. Bu davranışı ise dindar kişiliği ile pek
bağdaşmıyordu.
|
Devamı...
|
"Öç almayacaksın... Komşunu kendin gibi seveceksin"
Tora'nın en
tanınmış dizelerinden biri belki de, "Öç almayacaksın. Halkından birine
kin beslemeyeceksin. Komşunu kendin gibi seveceksin. Ben Tanrı'yım,"
buyruğudur (Vayikra 19:18). Böyle olmasına rağmen çoğu Yahudi, Tora'daki
613 buyruğun bir tanesi olan bu buyruğun öç almayı yasakladığının
farkında değildir.
|
Devamı...
|
Carol'un babası kısa bir süre önce vefat etmişti.Bu yüzden de Carol,
düğününde ağabeyinin ona refakat etmesini planlamıştı. Ancak törenden
kısa bir süre önce kızkardeşi ona, ağabeyinin söylediği bazı sözleri
aktardı: "Carol çok tatlı bir kız ama David ondan çok daha becerikli.
Bence kısa bir süre sonra ondan sıkılacaktır." Carol bu sözleri
duyduğunda mahvoldu. Ağabeyinin ona düğünde refakat etmesini kesinlikle
istemedi. Yıllar sonra hala birbirleriyle konuşmazlar.
|
Devamı...
|
Ulusal Yahudi Eğitim ve Liderlik Merkezi Başkanı Rav İrwin Kula, New
Jersey'li bir doktorla sohbet ediyordu. Sohbetlerinin konusu tıbbi
olduğu kadar Yahudilikle ilgili konuları kapsıyordu. Ancak doktor,
Yahudilikle ilgili konularla pek ilgilenmediği için sohbette tıbbi
konular daha çok ağırlık kazanmıştı.
|
Devamı...
|
Şammay der ki: '' Herkesi neşeli bir çehre ile karşılayın. ''
- Pirkei Avot 1:15
|
Devamı...
|
Yahudilik kurallarına göre sabah ibadet etseniz de etmeseniz de, sabah
duasının içinde yer alan Talmud'dan alınma şu özel bölümü muhakkak
okumalısınız:
|
Devamı...
|
Rav Telushkin, yakında evlilik törenlerini icra edeceği üç çiftle
birlikte birkaç ay boyunca etraflıca konuşma fırsatı bulmuştu.
Sohbetleri sırasında her üç çiftin de, çöpçatanlık görevi yapan
servisler vasıtasıyle tanıştığı ortaya çıktı. Bir tanesi internet
üzerinden hizmet veren bir Yahudi ajans vasıtasıyle, ikincisi bir
gazetenin ''kişisel'' ilanları yolu ile, üçüncüsü ise bir çöpçatanlık
bürosu yardımı ile eşlerini bulmuştu.
|
Devamı...
|
Rav Jeffrey Salkin bir gün hava alanına giderken, onu götüren taksinin
şoförü ile sohbete dalmıştı. Konuşma sırasında şoförün ailesinin, bir
ara, Rav Salkin`in şu anda hahamı bulunduğu cemaatin üyesi olduğu ortaya
çıkmış. Yoğun trafiğin içinde beklerken adam Rav Salkin`e şöyle sormuş:
"Kendi Bar Mitzva töreninden beri sinagoga ayak basmamış olan bir
Yahudi`ye ne dersiniz?"
|
Devamı...
|
"Bir buyruğu yerine getirme fırsatı karşınıza çıkmışsa, hiç beklemeden gereğini yapın."
- Mehilta Bo, Peraşa 9
|
Devamı...
|
"Başkalarına sana davranmalarını istediğin gibi davran" adlı kitabında
psikiyatr ve Hasidik haham Dr. Abraham Twerski, çok anlamlı bir "bikur
holim" (hastaları ziyaret) öyküsü anlatır. Bu güçlü örnekte Rav Twerski,
hastaları ziyaret etme mitzvasının hem hastanın hem de onu ziyaret
edenin yaşamını nasıl değiştirebileceğini ve yüceltebileceğini aktarır:
|
Devamı...
|
Bir uçak yolculuğu sırasında, kan ter içinde kalmış genç bir kadın, üç
küçük çocuğu ile uğraşıyordu. Biri ağlıyor, biri uçağın koridorunda
ileri geri koşuşturuyor, diğeri ise avaz avaz bağırıyordu. Yolcuların
bazıları genç anneye öfke dolu bakışlar fırlatıyor, bazıları ise
söyleniyordu.
|
Devamı...
|
191: İşveren çalışanlarının nasıl yaşadığını bilmelidir
Bazı
işverenler, senede bir kez de olsa, çalışanları için kendi evlerinde
bir davet düzenlerler. Buna benzer cömert davranışlar, işverenin
çalışanlarına saygı ve sevgi ile yaklaştığını hissettirir.
|
Devamı...
|
Birinci Tapınak ne sebeple yıkılmıştı (MÖ 586)? [O zamanlarda yaşayan Yahudiler tarafından] işlenmiş olan üç kabahat yüzünden: putperestlik, cinsel ahlaksızlık, ve cinayet...
|
Devamı...
|
İsim belirtmeden hediye vermenin doğru olmadığı haller
Eğer bir arkadaşınıza bir armağan verdiyseniz onu bundan haberdar etmeniz [isim belirtmeden hediye vermemeniz] gerekir.
- Talmud Bavli, Şabat 10b
|
Devamı...
|
Mesele bağış yapmak olduğunda önemli olan, niyetinizin ve kalbinizin saf olması veya isim belirtmeden bağış yapmış olmanız değil, verdiğiniz paranın faydalı olması, iyi bir iş için kullanılmasıdır.
|
Devamı...
|
Tora bize şunu öğretir: "Yalandan uzak duracaksın" (Şemot 23:7).
Onüçüncü yüzyıl bilginlerinden Rav Yehuda Ahasid Tevrat'ın bu yasağını,
yalan söylememenin ötesinde başkalarının da yalan söylemesine meydan
vermemek olarak yorumlamıştır. Rav Yehuda'ya göre, "Birbirleriyle
fısıldaşmakta olan birilerini gördüğünüzde [merakınızı yenerek],
aralarında neler konuştuklarını sormaktan kaçının.
|
Devamı...
|
Peygamberlerin her türlü deyişini Yahudi geleneğinin kutsal ve
aydınlatıcı olarak kabul edeceği düşünülebilir. Ancak bu her zaman
geçerli değildir. Örneğin Rav'larımız Yeşaya'nın şu sözlerinden pek
hoşnut değillerdi: "Çünkü dudakları kirli bir adamım, dudakları kirli
bir halkın arasında yaşıyorum."
|
Devamı...
|
[Rav Yeoşua'nın öğretilerinden]: "... çoğunluğun dayanılmaz bulduğu emirleri topluma zorla kabul ettiremeyiz."
- Babil Talmudu, Bava Bathra 60b
|
Devamı...
|
Tora yasaları arasında uygulanması en zor olanlardan biri "Komşunu
kendin gibi seveceksin" sözleri ile aynı mısrada yer alan sözcüklerdir.
Altın Kuralı zikretmeden önce Tora şöyle buyurur, "Öç almayacaksın.
Halkından birine kin beslemeyeceksin," (Vayikra 19:18).
|
Devamı...
|
Karını kendin kadar sev
- Babil Talmudu, Yevamot 62 b
|
Devamı...
|
Tanınmış din adamı ve yazar Michael Gold ile erkek kardeşi, aralarındaki
tatsız kavgadan sonra tam bir yıl boyunca birbirleriyle görüşmemiş,
konuşmamışlardı. Bir ara Michael, kardeşinin işini kaybettiğini, evinin
taksitlerini ödeyemez duruma geldiği için de evine el konulmak üzere
olduğunu öğrendi.
|
Devamı...
|
Talmud'da yer alan bir İbranice kelime oyununa göre, insanın karakterini
ortaya çıkaran üç özellik vardır: "insanın kadehi, cüzdanı ve öfkesi"
(Talmud Bavli, Eruvin 65b).
|
Devamı...
|
Arkadaşının öküzünü yahut koyununu yoldan sapmış gördüğün zaman, onları
görmemezlikten gelmeyeceksin; mutlaka onları arkadaşına geri
getireceksin... ve onun giysisi için de böyle yapacaksın; ve arkadaşının
kaybettiği, ve senin bulduğun onun kaybolmuş her şeyi için böyle
yapacaksın; görmemezlikten gelmemelisin.
|
Devamı...
|
Kibirli olmanın panzehiri
Çok büyük bir insan topluluğu
gördüğümüzde çoğumuz, içindeki bireyleri görmeden "kalabalık" deyip
geçeriz. Kalabalıktaki bireyleri önemsiz addetmek doğal bir eğilimdir.
|
Devamı...
|
Patlamadan önce düşünmeniz gereken üç şey:
Çabuk kızan bir insansanız
aşağıdaki üç cümleyi bir kağıda yazıp her zaman yanınızda bulundurmaya
çalışın. Patlamaya hazır olduğunuzda veya başkalarını yaralayabilecek
veya onları aşağılayabilecek bir şeyler söylemek üzere olduğunuzda, o
kağıdı ortaya çıkarın ve orada yazılı olanlar hakkında biraz düşünün.
|
Devamı...
|
Onuncu Buyruk şöyle der: "Komşunun evine, karısına... hiçbir şeyine göz dikmeyeceksin." (Şemot 20:17).
Bu
buyruğun tartışıldığı derslerde öğrenciler bu buyruk hakkındaki
şaşkınlıklarını bazen dile getirirler: "Göz dikmek, gıpta etmek neden bu
kadar kötü olsun ki? Bu sadece bir duygu, eylem değil... Tanrı bunu
neden yasaklıyor ki?"
|
Devamı...
|
Yahudi dünyasında Hafets Hayim olarak tanınan Ribi Israel Meir Kagan
(1838-1933), dilini sakınmak ve başkaları hakkında haksızca "laşon ara"
konuşmamakla ilgili birkaç önemli kitap yazmıştır. Rav Kagan Doğu
Avrupa'daki Yahudi cemaatlerini sıkça ziyaret eder, bu ve diğer farklı
konularla ilgili konuşmalar verirdi.
|
Devamı...
|
Tora'daki "komşunu kendin gibi sev" kesin ifadesinin içeriğinde "kendini sev" buyruğu gömülüdür.
Kendini
sevmek, sadece kendimize nasıl davrandığımızı ve kendimizi nasıl
algıladığımızı değil, aynı zamanda başkalarına karşı nasıl
davranacağımız anafikrini de içerir.
|
Devamı...
|
Kazalar oluverir
Dennis Prager'in üç seneden beri Los
Angeles'te verdiği Tora dersinde Şemot kitabının 21. bölümüne
gelinmişti. Bu bölümde diğer kuralların yanısıra, hayvanların
çevrelerine verebilecekleri zararları kapsayan yasalara da yer
verilmiştir.
|
Devamı...
|
Onu ilk söyleyenin adını zikrederek bir ifadeyi tekrarlayan, dünyanın kurtuluşuna katkıda bulunur.
- Pirke Avot 6:6
|
Devamı...
|
Adam bir gün [M.S. dördüncü yüzyılda yaşamış] Rabi Rava'nın yanına
gelerek şöyle demiş: "Şehrin valisi bana birini öldürmemi emretti. Ancak
bunu yapmayı reddedersem, beni öldürtecek.[Ne yapmam gerekir?]"
|
Devamı...
|
Binbeşyüz sene kadar önce Talmud bilginlerinden Rav Safra, günlerden bir
gün eşeğini satılığa çıkarır. Bir sabah tam dua ettiği sırada eşeği
satın almak isteyen biri onun yanına gelir ve Rav'ın o anda dua etmesine
aldırış bile etmeden hayvanla ilgili teklifini yüksek sesle söyler.
|
Devamı...
|
İyilikseverlik dolu bir hafta, bir "gemilut hesed" haftası
Jack
Doueck'in "Hesed Bumerang'ı" adlı kitabı, iyilikseverlik eylemlerinin
(gemilut hesed) sadece Gelecek Dünyada değil, bu dünyada da
ödüllendirildiği temel Talmud prensibine dayanır. Doueck, iyilik
yapmanın insana tıbbi açıdan sağladığı avantajları belgelemek için
çeşitli ilmi verileri sıralar.
|
Devamı...
|
Yeruşalayim'in önde gelen din adamlarından Rav Arieh Levine'in oğlu Rav
Raphael Benjamin Levine bir gün babasına, ders verdiği Etz Hayim
yeşivasına sabah çocuklar geldiğinde neden önünden geçerken onları tek
tek dikkatle süzdüğünü sormuş.
|
Devamı...
|
Yas tutulmakta olan bir evde sessizliğin önemi
Tevrat bize
İyov'un başına gelen korkunç felaketleri anlatır. Çok kısa bir süre
zarfında İyov bütün servetini kaybetmiş, üzerlerine bina çöken on çocuğu
ölmüştü. Hemen ardından da İyov'un yüzünde ona çok acı veren çıbanlar
çıkmıştı.
|
Devamı...
|
İftiranın her türlüsü, yani doğru olmayan ifadelerin başkalarına aktarılması, genel olarak ahlak kurallarına ve yasalara aykırıdır. Ancak çoğu insan, başkaları hakkında olumsuz fakat doğru olan ifadelerin aktarılmasını ahlak açısından kabul edilir sayarlar.
|
Devamı...
|
Yaptığımız iyilikler bizden sonra da varlıklarını sürdürür
Dünyanın
çeşitli yerlerindeki sinagogların birçoğunda, "şekerci" görevini
gönüllü olarak yürüten bir yetişkine rastlanır. Uzun Şabat duaları
sırasında bu gönüllü, sinagoga gelen çocuklara çikolata veya şeker
dağıtır. Rav Jack Riemer cemaati için bu görevi niçin üstlendiğini şöyle
anlatır:
|
Devamı...
|
"Yargılarken haksızlık yapmayacaksın."
- Vayikra 19:15
Tora'daki
"hemcinslerini haksızlık yapmadan yargılama" buyruğu, daha çok
hakimlere yönelikti. Bu sözlere dayanarak Rav Pappa Talmud'da,
hakimlere, sevdikleri veya nefret ettikleri kişilerle ilgili bir davaya
bakmamaları konusunda uyarıda bulunur, zira der, "sevilen bir insanı
ilgilendiren bir davada hakim o kişinin hatalarını göremeyecek, nefret
ettiği bir kişiyi ilgilendiren bir davada ise o kişinin iyi yanlarını
farkedemeyecektir" (Ketubot 105b).
|
Devamı...
|
Tora neden, "Yalan söylemeyeceksin", emriyle yetinmeyip onun dışında "Yalan şeyden uzak ol" diye buyurmaktadır? (Şemot 23:7)
|
Devamı...
|
Dağa tırmanış: Anlam Arayışım adlı kitabında Kirk Douglas, vahşi hayvan
avlamak için gerçekleştirdiği bir Kenya yolculuğunu anlatmaktadır. Çok
güçlü bir silah edinen Douglas bu yolculuğu sırasında, bir leopar, bir
ceylan, bir oriks (Afrika ceylanı) ve bir zebra vurmayı başarır. Bu
yolculuktan sonra kendisine Avcı Douglas lakabı takılan ünlü aktör,
Beverlı Hills'e döndükten sonra evinin duvarlarına ganimetlerini
astırır.
|
Devamı...
|
Yahudiler kadar Yahudi olmayanlara da yardım edin
1978'de Rav
Shlomo Carlebach Yugoslavya'nın Dubrovnik kentinde bir konser
veriyordu. Konser bittiğinde etrafta dolaşmaya çıkan Rav Shlomo,
hıçkırarak ağlayan bir gence rastladı. "Kutsal kardeşim," diye sordu,
"neden böyle kalbini parçalarcasına ağlıyorsun?" Adam (Yahudi değildi)
Rav Shlomo'ya Paris'teki bir Tıp okuluna burs kazandığını, ancak uçak
biletini ödeyecek parası olmadığını anlattı.
|
Devamı...
|
Yahudi yasasının kişinin toplum önünde utandırılmasını onayladığı haller
Yahudilik
kişilerin başkaları tarafından toplum önünde küçük düşürülmelerini
yasaklar. Bu konuda da taviz vermez: "Komşusunu toplum önünde utandıran
kişi onun kanını akıtmış sayılır" (Talmud Bavli, Bava Mezia 58b).
"Toplum önünde birini küçük düşürerek utandıran, Tora'yı okumuş ve
iyilik yapmış olsa dahi, Öteki Dünya'daki yerini kaybedecektir" (Pirkei
Avot 3:15).
|
Devamı...
|
Yahudiler toplam Amerikan nüfusunun sadece yüzde ikisini teşkil eder.
Amerika genelinde faaliyet gösteren yardım kuruluşları, Yahudi
Cemaatleri Birliği (UJC) adlı yardım kuruluşuna göre en az kırk katı
kadar daha büyük bir topluma hitap eder. Bu gerçekler göz önüne
alındığında UJC'nin Amerikanın en büyük yardım kuruluşu olması dikkat
çekicidir.
|
Devamı...
|
Doğru olmayan ifadelerin aktarılması, yani iftiranın her türlüsünün,
evrensel olarak ahlak kurallarına aykırı genel olarak da yasalara aykırı
olduğu kabul edilse de, başkaları hakkında olumsuz ancak doğru
ifadelerin kullanılmasına ahlaki açıdan izin verilir.
|
Devamı...
|
Çalışmaların bitip ayağa kalktığında, öğrendiklerin hakkında iyice
düşün. Öğrendiklerinin arasında uygulamaya koyabileceğin neler olabilir,
anlamaya çalış.
- Igeret ha-Rambam (Nahmanides'in Mektubu) önüçüncü yüzyıl
|
Devamı...
|
Sağıra lanet etmeyeceksin ve körün önüne tökez koymayacaksın. Allahından korkacaksın.
-Vayikra 19:14
İnsan,
kör olan birine niye çelme takmak istesin ki? Zalim veya muzır biri
başka kişilere de çelme takmak istese dahi, görüleceği korkusu ile bunu
yapmaktan çekinebilir.
|
Devamı...
|
Yazar ve editör Clifton Fadiman şöyle demişti, "Klasik bir kitabı tekrar
okuduğunuzda kitapta (öncesine göre) yeni şeyler keşfetmez, kendinizde
daha çok şey keşfedersiniz." Yahudilik geleneğinin klasik Yahudi
metinlerini sistematik olarak tekrar etme konusundaki ısrarının ardında
yatan mantık, belki de, bu sözlerin içerdiği kavramdır.
|
Devamı...
|
Aşırı derecede sert olan [veya "öfkeli olan"] öğretemez.
- Pirke Avot 2:5
Bir insanın aşırı derecede sert olması veya öfkeli bir mizaca sahip olması eğitim vermesini neden engellesin ki?
|
Devamı...
|
Modern demokratik ülkelerin yasaları, "hakları koruma" yönünde şekillendirilmiştir. Örneğin bu aralar tüketici hakları konusu, devamlı olarak gündemdedir.
|
Devamı...
|
Talmud'a göre bazı insanlar cennetteki yerlerini bir anda kazanırlar. Bunlar kendilerini gerektiğinde feda ederek, başkalarının hayatını kurtaran kahraman kişilerdir. O büyük fedakarlık anına kadar belki de bu kişilerin hiçbir özelliği yoktur.
|
Devamı...
|
Talmud'a göre, tövbe etmek için aslında acele etmeye gerek yoktur. Rav Eliezer şöyle demişti: "Ölümünden bir gün önce tövbe et."
Ancak, Rav Eliezer'in öğrencileri bu kuralın tek başına çok işe yaramadığını hemen anlamışlardı:
|
Devamı...
|
Yahudi ilkelerini öğrenmeye günde onbeş dakika ayır... Hemen şimdi başla!
|
Devamı...
|
Yahudi gözüyle: Kahraman kime denir?
Kahramanlık kavramı
neredeyse her kültürde fiziksel güçle ilişkilendirilir. Kahraman
başkalarına göre daha kuvvetlidir, gücünü rakiplerini yenmek için ve her
zaman olmasa da çoğunlukla, iyilik yapmak için kullanır. Bir toplumda
kahraman olabilecek kişilerin sayısı sınırlıdır, zira çoğu bu sıfatın
gerektirdiği fiziksel güç ve cesaretten yoksundur.
|
Devamı...
|
Evet, ama...
Aslında bu konuya tam olarak hitap eden herhangi bir
öğreti yoktur. Ancak şöyle düşünmek gerekir: Bir kişinin genel topluma
silah satma hakkı, silah satın almak isteyen kişilerin özgeçmişlerini ne
kadar dikkatle incelediğine bağlıdır.
|
Devamı...
|
Yahudi cenaze törenleri gösterişsiz olmalı
Birçok insan çok büyük
miktarda para harcamayı saygı göstermekle eşdeğer tutar. Cenaze
sahiplerinin gösterişli tabutlara yüksek ücretler ödemelerinin
sebeplerinden biri budur. Ancak mantıklı düşünürsek, bu tür harcamaların
gereksiz olduğu sonucuna varabiliriz: Cesetler toprağa gömülür, orada
ikamet etmezler. Yahudi öğretilerine göre ruh baki kalır, vücut çürür.
|
Devamı...
|
Çoğu insan, sevgi ile ilgili Tora'nın üç yasasından sadece ikisini iyi
tanır: "Komşunu kendin gibi sev" (Vayikra 19:18) ile "Efendin Tanrı'nı
bütün kalbinle seveceksin" (Devarim 6:5). Çok az kişi ise, komşumuzu
sevmemizi emreden Tevrat bölümünün aynı zamanda yabancıyı da sevmemizi
emrettiğini anımsar: "Ve diyarınızda bir yabancı sizinle misafir olursa,
onu mağdur etmeyeceksiniz
|
Devamı...
|
Körün önüne engel koymayacaksın. Tanrın'dan korkacaksın: Tanrı benim.
- Vayikra 19:14
İlk
okuyuşta bu satırlar, Tora'daki 613 emir arasında uygulanması en kolay
olanı zannedilebilir. Ancak bu mısranın anlamı zamanla öyle bir
geliştirildi ki, Tora'nın ahlak açısından en zorlayıcı satırlarından
biri haline geldi.
|
Devamı...
|
Yeşiva eğitiminin verdiği en önemli hayat derslerinden biri, bittul Tora
kavramıdır (anlamı ''Tora'nın boşa harcanması''). Aslında bu sözcükler,
Tora'yı öğrenmede kullanılacağına, boş yere harcanan zamanı ifade eder.
|
Devamı...
|
Uzun bir yolculuğa çıkanın yanında yeteri kadar para olmasını sağlayın
Talmud`a
göre, iyilik yapma niyetiyle yolculuğa çıkanları Tanrı korur. şöyle ki:
"Bir mitzva yapmak için yolculuğa çıkanın (gönderilenin) başına hiçbir
kötülük gelmeyecektir" (Pesahim 8b).
|
Devamı...
|
*Yahudi değerleri
50. Hafta 347. Gün, Çarşamba
"Utangaç olanlar hiçbir zaman öğrenemez"
|
Devamı...
|
Din bilginleri çoğunlukla, inançlarının esaslarını bir vecize olarak
sunmaktan kaçınırlar. Bu isteksizliklerini anlayışla karşılamak gerekir.
Bir bilim dalını veya bir yaşam tarzını yirmi, otuz veya daha da uzun
seneler boyunca araştıran biri için, o bilimin esas gerçeğinin birkaç
cümle içinde özetlenebilmesi imkansız gibi görünür.
|
Devamı...
|
''Birinden şüphe edildiği halde delil yetersizliğinden suçsuz olduğunu kabul etme'' ile ilgili Rav'ların öğretisi, teoride uygulanabilir gibi görünse de, gerçek hayatta tatbiki zor bir kavramdır.
|
Devamı...
|
Seneden seneye geliri değişkenlik gösteren bir kadın yazar vardı. Geliri düştüğünde en başta, hayırseverlik için ayırdığı paradan kısıntı yapardı.
|
Devamı...
|
Etrafımızda o kadar insan acı çekerken, dünya nimetlerinden zevk almamız doğru mudur?Eğer doğru olmadığını düşünüyorsanız, bu demektir ki, hiçbir zaman hiçbir şeyden zevk almanız mümkün olmayacaktır. Çünkü dünya her zaman acılarla dolu olacaktır. Tora'nın bize hatırlattığı gibi:
|
Devamı...
|
Eskiden çok zengin olan insanlara "milyoner" denirdi. Daha sonraları
enflasyonun etkisiyle zengin olan insanlara "milıarder" denilmeye
başlandı.
|
Devamı...
|
Zararlı dürtülere karşı koymanın yolları
Dolambaçlı yolu seç, Ey Nazirit, üzüm bağlarına sakın yaklaşma.
|
Devamı...
|
Azizlere yakışır davranışlarla ilgili bir öykü okuyanlar öyle güçlü bir
etki altında kalırlar ki, günü geldiğinde kendilerini benzer bir durumda
bulduklarında, o öyküyü okumuş oldukları için çok farklı bir şekilde
hareket ederler.
|
Devamı...
|
Bahşiş vermek sosyal bir gelenektir. Alınan hizmetin kalitesi ile
orantılı olduğu kadar, bahşişi veren kişinin korkaklığı ile de
ilintilidir. Zira insan, özellikle yardımcı olan ve iyi hizmet veren
kişiye cömertçe bahşiş vermesine rağmen, kaba davranan ve çok yavaş
hizmet veren kişiden de bahşişi pek nadiren esirger.
|
Devamı...
|
Biri hakkında veya bir kişiye yönelik "kötü" bir şey söylemeden yirmi
dört saat geçirebilir misiniz? Bir Rav cemaatine bu şekilde davranmayı
önerdiğinde bazı kişiler, bir başkası hakkında en az bir "kötü şey"
söylemeden tam bir günü geçiremeyeceklerini ifade etmişlerdi.
|
Devamı...
|
Yeteri kadar vermenin bile yeterli olmadigi zamanlar
Ünlü
on dokuzuncu yüzıil düsünürü Rav Joseph Dov Soloveichik bir gün
ögrencileri ile birlikte oturmakta iken yanina yaklasan bir kisi ona su
garip soruyu yöneltmis: "Pesah Seder'inde sarap yerine süt içebilir
miyim?"
|
Devamı...
|
Adamın biri senenin birinci gününde önünde biriken ödenmemiş faturalara
şöyle bir göz attıktan sonra her biri için birer çek yazarak borçlarını
ödemek için işe koyulmaya karar vermiş. Faturalara baktığında morali
epey bozulmuştu.
|
Devamı...
|
Geleneksel Yahudi kültürü yemin etmeyi, ezelden beri, teşvik etmez.
Yeminler genellikle, Tanrı'nın adı zikredilerek ve bir Tora kitabının
üzerine el koyarak gerçekleştirilir. Bilinçli olmasa dahi Tanrı'yı bir
yalana ortak etmek ciddi bir suç sayıldığı için birçok dindar Yahudi,
şahadetlerinin doğru olmayan unsurlar taşıyabileceği çekincesi ile yemin
etmekten kaçınırlar.
|
Devamı...
|
"Gençliğimizde bize yetişkin gibi davranmamız söylenirdi; şimdi ki yaşlandık, bize bebek gibi davranıyorlar"
- Talmud Bavli, Bava Kamma 92b
|
Devamı...
|
Bir an için sizi üzen konuları, dertlerinizi düşünün: kendi veya
sevdiğiniz birinin sağlık durumu; para sıkıntısı; iş hayatınızda
başarısızlık; çevrenizde kabul görme sorunu; evliliğinizle ilgili
sorunlar; çocuklarınızla ilgili sorunlar; bir akrabanız, arkadaşınız
veya iş arkadaşınızla aranızdaki geçimsizlik.
|
Devamı...
|
Bir cam temizleyicisi camları temizlemek için hazırlanırken, çalıştığı
apartman dairesindeki çok değerli bir vazoyu istemeden kırıvermişti.
|
Devamı...
|
"Yasal olanın ahlaklı olanla eşdeğer sayılmadığı durumlar"
Tora
yasalarının büyük bir çoğunluğu çok spesifiktir. Kaybolmuş bir eşyanın
sahibine iade edilmesi buyruğu (Devarim 22:3), erkek çocuğun sekizinci
günde sünnet edilmesi emri (Bereşit 17:12) veya yalan yere şahitlik
yasağı (Şemot 20:13) örneklerinde olduğu gibi.
|
Devamı...
|
Yas tutulmakta olan bir evde sessizliğin önemi
Tevrat bize
İyov'un başına gelen korkunç felaketleri anlatır. Çok kısa bir süre
zarfında İyov bütün servetini kaybetmiş, üzerlerine bina çöken on çocuğu
ölmüştü. Hemen ardından da İyov'un yüzünde ona çok acı veren çıbanlar
çıkmıştı.
|
Devamı...
|
Bazı insanlar şoföre veya garsona teşekkür etmeden veya onlara cömert
bir bahşiş bırakmadan taksiden inmeyi veya lokantadan çıkmayı akıllarına
bile getirmezler. Ancak bu kişiler yaşamlarını zenginleştirmek için
ellerinden geleni yapan eşleri, aile fertleri veya arkadaşları söz
konusu olduğunda şükranlarını ifade etme konusunda bazen çok daha cimri
davranabiliyorlar.
|
Devamı...
|
|