|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bir Takvim Serüveni |
||
|
Hanuka ne zamandır, bilir misiniz? Ya Pesah? İbrani doğum gününüzün tarihini biliyor musunuz? Çok basit. Hepsi İbrani takviminde: yeni ay, mum yakma zamanları – her şey! Peki insanlar basılı bir takvim olmadan önce ne yapardı? | ||
| Yeni AY |
Ay yılı ve Güneş yılı Yeni bir sorun ortaya çıktı çünkü ay yılı 354 gün ediyordu. Bu demekti ki Pesah ilkbahar yerine kışın kutlanacak, ekim yapılması gereken mevsimler tamamen karışacaktı! İnsanlar güneşi dikkatle inceledi ve güneşe göre hesaplanan bir yılın 365 gün olduğunu fark etti. “Ay yılı ile güneş yılını birbirine uydurmak için bir plan yapmalıyız” dedi gökbilimciler. O zaman Adar’dan sonra her iki-üç yılda Adar Şeni (İkinci Adar ya da Veadar) diye adlandırılan bir ek bir ayın geldiği bir artıkıl düzenlediler. Böylece İbrani takvimi hem aya, hem de güneşe uyan bir takvim oldu. |
Yazılı AY |
|
Eskiden İsrael halkı yeni bir ayın başladığını gösteren yeni ayın çıkışını görmek için gökıüzüne bakardı. Ay görünür görünmez, Yeruşalayim’deki Zeytin Dağı’ndan başlayarak Babil sınırına kadar yüksek tepelerde büyük ateşler yakarlar, bu haberi yayarlardı. Sanhedrin (en yüksek hukuk mahkemesi) bayramların ve kutlamaların tarihlerini belirler, bazı aylara yirmi dokuz gün, bazılarına ise otuz gün verirdi. Hızlı haberciler bilgileri iletirdi. Ama İran, İtalıa ve Mısır gibi uzak ülkelerdeki Yahudiler bu haberlere güvenemezdi çünkü bazen geç ulaşırlardı. Yeni ay olduğundan emin olmak için hem otuzuncu güne, HEM DE bir sonraki güne bakarlardı. Ne olur, ne olmaz! O zamandan beri gelenek, İsrael dışındaki yerlerde Pesah, Şavuot ve Sukot bayramlarına fazladan bir gün eklenmesini emreder.
|
Zaman geçti, halkımız Yahudi anavatanından kovuldu. Dünyanın dört bir yanına dağıldılar. Artık merkezde bulunan bir Yahudi cemaati ve dini kanunlar ve geleneklerle ilgilenecek bir başkan yoktu. O zaman yazılı bir takvim şart oldu. M.S. 359 yılında İkinci Rabi İlel takvim yapmak için kuralları belirledi. Yıllar dünyanın yaratıldığı günden itibaren sayılmaya başlandı. Yahudi günü güneş batımında başlar çünkü Tora bize Yaradılış’ın hikâyesinde şöyle der: “gece vardı ve sabah vardı, bir gün.” En baştaki ilk gün güneşin doğuşu ile değil, güneşin batışı ile başladı. Bütün bayramlarımız bu sırayı izler ve bir önceki gün güneşin batışında başlar. O günden itibaren dünyanın her yerindeki Yahudiler takvimi kendileri belirleyebildi ve bayramları aynı gün kutlayabildi. Takvimimiz o zamandan beri hep aynı kaldı!
| |
